Η Ιεραρχία των Αναγκών των Στρατιωτικών-Γιατί Κύριε Λοχαγέ;

Όταν ο Abraham Maslow δημιουργούσε την θεωρία της ιεράρχησης των ανθρωπίνων αναγκών προφανώς δεν είχε στο μυαλό του την σημερινή αναταραχή στον χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων, με τις πρωτόγνωρες και πρωτοφανείς συνεχόμενες κινητοποιήσεις εν ενεργεία στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και των συναδέλφων τους που απλά έτυχε να γεννηθούν λίγο νωρίτερα, των αποστράτων. Και οι δύο είναι προβολές στον χρόνο προσωπικοτήτων ιδίας κοπής,

με παρόμοια χαρακτηριστικά, με την πρώτη ομάδα όπως είναι φυσικό να είναι πιο κοντά στην σύγχρονη πραγματικότητα, στην τεχνολογία και στους σημερινούς κοινωνικούς αυτοματισμούς. Απλά οι δεύτεροι λόγω της ελευθερίας τους πλέον να ομιλούν απαλλαγμένοι από τις πρώην δεσμεύσεις τους λόγω του Συντάγματος, σε αντίθεση με τους «μουγγούς» λόγω της υποχρέωσης τους νεότερους συναδέλφους τους, είναι επιφορτισμένοι να εκφράζουν και να εκπροσωπούν προς την υπόλοιπη Ελληνική κοινωνία το σύνολο των Στρατιωτικών.

Όμως και οι δύο συμπεριφέρονται βασίζοντας τις αντιδράσεις τους πάνω στα ίδια πρότυπα και οπωσδήποτε ακολουθώντας τον νόμο του Maslow.Σύμφωνα με αυτόν οι άνθρωποι τείνουν να ικανοποιούν πρώτα την πρώτη κλίμακα αναγκών που περιλαμβάνει τις απόλυτα φυσιολογικές ανάγκες της αναπνοής καθαρού αέρα, της κάλυψης των διατροφικών αναγκών σε νερό και φαγητό. Στην συνέχεια όλοι αναζητούν την υγεία, το αίσθημα ασφάλειας που σχετίζεται με την αποφυγή εκπλήξεων και την βεβαιότητα ότι όλοι ελέγχουμε την μοίρα μας. Παραπάνω στην κλίμακα έρχονται το αίσθημα ότι κάπου ανήκουμε, η ανάγκη για αμοιβαιότητα, η φιλία και η αναζήτηση της ολοκλήρωσης μέσω των αισθημάτων αγάπης.

Όλα τα προηγούμενα αναφέρονται για να καταδειχθεί πως ένας Αξιωματικός, ένα στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν μπορεί να αρχίσει να αποδίδει καν, αν δεν μεριμνήσει ο «εργοδότης του», να τον «ανεβάσει» γρήγορα ακόμη ψηλότερα στο τέταρτο σκαλοπάτι της κλίμακας εκεί που τοποθετούνται, το αίσθημα της αυτοπεποίθησης , η ικανοποίηση για όσα ήδη επιτεύχθηκαν, η υπερηφάνεια, και η αναγνώριση από όλους τους άλλους για το σύνολο της προσφοράς τους.

Η κατάσταση δυσκολεύει ακόμη περισσότερο όταν δημιουργούνται Ένοπλες Δυνάμεις με την πεποίθηση ότι στο πεδίο των μαχών θα πρέπει να κατανικήσουν τους αντιπάλους τους και ιδιαίτερα όταν εκείνοι οι αντίπαλοί τους είναι πολυάριθμοι, αποφασισμένοι και αποτελεσματικοί. Τότε δυστυχώς η μόνη ελπίδα για ένα σημαντικά ολιγάριθμο έθνος μένει ζωντανή μόνον όταν το στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων οδηγηθεί και παραμένει στο πέμπτο και τελευταίο σκαλί της κλίμακας, εκεί όπου δραστηριοποιείται στο έπακρο η πρωτοβουλία του, εκεί όπου οδηγός είναι το αίσθημα της ολοκλήρωσης, της επίτευξης της πλήρους σε ανάπτυξη εξέλιξης και όχι μια απλή «επιδιόρθωση» προηγουμένων λαθών.

Πολλοί μπορεί να αναρωτηθούν και γιατί λοιπόν η μέριμνα της Πολιτείας οφείλει να παραμένει και για το χρονικό διάστημα μετά την αποστρατεία ενός στρατιωτικού και γιατί οι μεν και οι δε αισθάνονται και είναι συνάδελφοι. Είναι πολύ απλό. Διότι έστω και ασυναίσθητα οι εν ενεργεία στρατιωτικοί παρακολουθούν την «συμπεριφορά» της Πολιτείας προς τις «χρονικές προβολές τους» οπότε τα αισθήματα ασφάλειας τους αυξομειώνονται ανάλογα με τα δείγματα συμπεριφοράς που παρατηρούν προς τους σε αποστρατεία συναδέλφους τους. Είναι απόλυτα ξεκάθαρο πως κάθε φορά που οι εν ενεργεία αισθάνονται ανασφαλείς, ταυτόχρονα και μοιραία, κατέρχονται στο δεύτερο σκαλί της ιεραρχίας των αναγκών τους και συμπερασματικά αδρανοποιούνται τα επίπεδα απόδοσής τους.

Τελικά δεν έχουν καμία σημασία οι διαβεβαιώσεις αδιατάρακτης αποτελεσματικότητας των Ενόπλων Δυνάμεων ανεξάρτητα του «βαθμού φροντίδας» του Ελληνικού κράτους, είτε προέρχονται από χείλη πολιτικών, είτε από χείλη ανθρώπων που φέρουν στολή, καθώς δυστυχώς για αυτούς τα θέματα αυτά έχει ήδη επιλύσει η επιστήμη. Μάλιστα είναι γελοία και η προσπάθεια εκφοβισμού που επιχειρείται, αν επιχειρείται, των στελεχών, είτε να μην συμμετάσχουν σε πορείες φέροντες ή μη, την στολή τους, η επιβολή των όποιων ποινών σε κάποιους από αυτούς, καθώς ο φόβος αποτελεί μία αποσπούσα από τον σκοπό δύναμη που αποστερεί τους στρατιωτικούς αλλά και τις ένοπλες δυνάμεις σαν οργανισμό από την πρωτοβουλία τους. Δυστυχώς δεν υπάρχει «υγιής» φόβος ή και άγχος. Αποτελέσματα που είναι φοβο-κίνητα επηρεάζουν τόσο την αποτελεσματικότητα του στρατιωτικού μηχανισμού αλλά και την ποιότητα του παραγομένου έργου. Μάλιστα ο Aguao λέει χαρακτηριστικά πως «Μόνο μικρής χρονικής διάρκειας αποδοτικότητα μπορεί να προέρχεται από τον φόβο, αλλά ποτέ συνολικά καλύτερα αποτελέσματα».

Οι σημερινοί Λοχαγοί, Υποπλοίαρχοι, Σμηναγοί, η ραχοκοκαλιά στην ιεραρχία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων , γνωρίζουν όλα τα παραπάνω για αυτό και αποστρέφονται τις συμπεριφορές που επιβάλλουν την διοίκηση δια του φόβου αφού γνωρίζουν πως αυτές διαβρώνουν την χαρά στην εργασία σε ένα στρατιωτικό περιβάλλον, περιορίζουν την επικοινωνία και καταπνίγουν την εφευρετικότητα.

Έτσι συνολικά δεν απαντούν «συναισθηματικά» στις μαζικά αποτεινόμενες ερωτήσεις νεαρών οπλιτών που γίνονται προς αυτούς, «Γιατί Κύριε Λοχαγέ;», «Γιατί οι Στρατιωτικοί κατεβαίνετε σε πορείες;». «Τι είναι αυτό που συμβαίνει;» Η μειλίχια στάση των Λοχαγών, μαζί με τους Ανθυπασπιστές, τους Υπαξιωματικούς , προελεύσεως ΣΜΥ αλλά και ΕΜΘ και βέβαια τους ΕΠΟΠ που ήδη έχουν συμπληρώσει τον πρώτο και βασικό κύκλο εμπειρίας τους στο στράτευμα, παραμένουν ατάραχοι καθησυχάζοντας τους, ανεξάρτητα αν στην συνέχεια κάποιοι από αυτούς συμμετέχουν με την φυσική τους παρουσία είτε και νοερά στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται.

Εξάλλου πολύ καλά γνωρίζουν και εφαρμόζουν τα λόγια του «συμμάχου» και συναδέλφου τους Στρατηγού Collin Powell που λέει «Κανένα όνειρο δεν γίνεται πραγματικότητα με μαγικό τρόπο. Χρειάζεται ιδρώτας, θέληση και σκληρή δουλειά». Και όνειρό τους δεν αποτελεί άλλο από το να βλέπουν το έθνος τους να αναπτύσσεται και να προοδεύει και εκείνους να επιτελούν συνολικά το καθήκον τους. Δεν είναι εκείνοι που ελέγχουν την κίνηση στην κλίμακα της ιεραρχίας των αναγκών τους, αλλά άλλοι , οι ίδιοι που οδήγησαν την χώρα στα σημερινά της δεινά. Εδώ έρχονται αναγκαστικά οι απόστρατοι με την πρωτοβουλία τους, που άλλοτε εκφράζεται σαν επιτυχημένη ανυπακοή και άλλοτε με χαρακτηριστικά μιας απλά πειθαρχημένης προσπάθειας, να «σπρώξουν» το δυσκίνητο πολιτικό σύστημα να διαπιστώσει την αναγκαιότητα για τήρηση των στρατιωτικών στο σωστό σκαλοπάτι της ιεραρχίας των αναγκών που δεν είναι άλλο από το τελευταίο. Κανείς στρατιωτικός εν ενεργεία ή εν αποστρατεία δεν ζητά παρά μόνο την τοποθέτησή του στην σωστή θέση του στην κοινωνία. Εκτός και υπάρχουν κάποιοι που τηρούν Ένοπλες Δυνάμεις, για άλλους σκοπούς και έχουν αποφασίσει πως δεν ενδιαφέρονται για την νίκη, αλλά για την ύπαρξη εύκολων θυμάτων για να φορτώσουν στο μέλλον τα δικά τους κρίματα. Δυστυχώς για αυτούς σιγά όλοι πλέον γνωρίζουν και οτιδήποτε άλλο πλην της επικράτησης του ορθού αποτελεί προδοσία και ως τέτοια θα αντιμετωπισθεί από την ιστορία.

Δημήτριος Σούκερας MBA(ER)

Αντισυνταγματάρχης (ΑΣ) ε.α