Μήλος, Μάρτιος 416 π.Χ – Κύπρος, Μάρτιος 2013 μ.Χ

Του Αθανάσιου Κατσίμπελη*



Δεν είναι η πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που λαοί ζουν καταστάσεις σαν τις σημερινές. Μελετώντας την αρχαία ελληνική ιστορία βλέπουμε πως κάποια γεγονότα, απλά επαναλαμβάνονται και έχουν ξανασυμβεί στην ιστορία …. για να μην πούμε πως εμείς οι Έλληνες τα έχουμε «διδάξει» και στους άλλους λαούς!!

Ήταν τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. όταν στον ναό του Απόλλωνα στη Δήλο φυλάσσονταν οι θησαυροί των Ελληνικών πόλεων
– κρατών που ανήκαν στην Αθηναϊκή συμμαχία. (σας θυμίζει λίγο τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση και την ΕΚΤ;) Τότε την ηγεμονία την είχε η Αθήνα (..αλλά σήμερα τη διεκδικεί άλλη χώρα). Δεκατρείς πόλεις-κράτη προχωρούν σε δανεισμό από τον ναό. (Μάλλον χώρες της αρχαίας ευρωζώνης θα ήταν) Πολύ σύντομα δημιουργούνται προβλήματα με δέκα από αυτές. Οι δύο πόλεις δεν καταφέρνουν ποτέ να αποπληρώσουν τα χρέη τους, ενώ οι υπόλοιπες οκτώ ζητούν επαναδιαπραγμάτευση του χρέους!!!



Η ιστορία λοιπόν, έχει να μας πει ξεκάθαρα πως από τα αρχαία χρόνια δημιουργούνται συμμαχίες και οικονομικές ενώσεις μεταξύ κρατών και καταλήγουν σε αλαζονικές ηγεμονίες μίας χώρας η οποία ψάχνει την ευκαιρία αφού πάρει όλο το ταμείο και το μεταφέρει στην πρωτεύουσά της, να αποχωρήσει εγκαθιδρύοντας για πάντα την ηγεμονία της ….ή τουλάχιστον έτσι νομίζει πως θα γίνει.



Το πρόσφατο, έστω και προσωρινό,  ΌΧΙ της κυπριακής βουλής σε αυτά που της επέβαλαν οι Βρυξέλλες ήταν αντάξιο του ΌΧΙ των αρχαίων Μηλίων στους αρχαίους Αθηναίους. Όπως οι Κύπριοι περίμεναν μάταια τη βοήθεια της Ρωσίας έτσι και οι Μηλίοι περίμεναν τους Σπαρτιάτες να τους σώσουν κι εκεί βάσισαν το αρχικό τους περήφανο όχι.

Κι όμως αν είχαν μελετήσει κάποιοι Ευρωπαίοι εγκέφαλοι της σημερινής κρίσης τον διάλογο των Αθηναίων με τους Μηλίους και την μετέπειτα κατάληξη της Αθήνας ίσως αποφάσιζαν να αλλάξουν  την κυνική πολιτική εις βάρος των λαών της Ευρώπης η οποία οδηγεί σε πολύ επικίνδυνες ακόμα και για την ειρήνη καταστάσεις. Ο διάλογος αυτός έχει διασωθεί από τον  Θουκυδίδη και έχει δυστυχώς μια δραματική επικαιρότητα, όχι μόνο για μας αλλά  για την ανθρωπότητα γενικότερα, που παραστέκεται μάρτυρας πολλών τέτοιων  «διαλόγων» (με διάφορες παραλλαγές) ανάμεσα στην πάνοπλη αλαζονεία των ισχυρών και τη θαρραλέα αντιπαράταξη των μικρών λαών. Πλήρωσαν βέβαια ακριβά οι αρχαίοι Μήλιοι την αντίστασή τους και την προσμονή της βοήθειας από τους Σπαρτιάτες η οποία δεν ήρθε ποτέ αλλά το παρήγορο μήνυμα που στέλνει η ιστορία είναι ότι η αλαζονεία της Δύναμης, που προκαλεί αδιάντροπα την παγκόσμια αγανάκτηση, οδηγεί τελικά στη συντριβή της Δύναμης αυτής κάτω από το βάρος των ολισθημάτων  και των αμαρτημάτων  προς τα οποία φέρεται ακατάσχετα.



Μήλος, Μάρτιος 416 π.Χ – Κύπρος, Μάρτιος 2013 μ.Χ



Το 416-415 π.Χ. ο Πελοποννησιακός Πόλεμος βρίσκεται ήδη στο 16ο έτος του και τίποτε δεν δείχνει ποια θα είναι η κατάληξή του, έντεκα, περίπου, χρόνια αργότερα -όταν τελείωσε με πλήρη νίκη της Σπάρτης και ήττα των Αθηνών.

Ενώ ακόμα διαρκούσε η Νικίειος Ειρήνη που είχαν υπογράψει Αθηναίοι και Σπαρτιάτες, επιχείρησαν οι πρώτοι να εκβιάσουν τους Μηλίους να μπουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία, μολονότι οι Μήλιοι ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων και δεν ήθελαν να γίνουν υπήκοοι των Αθηναίων, ενώ είχαν μείνει ως τότε, ουδέτεροι στη μεγάλη σύγκρουση.

Οι Μήλιοι, πιεζόμενοι από τους Αθηναίους, που ερήμωναν το έδαφός τους, περιήλθαν σε κατάσταση απροκάλυπτου πολέμου μ’ αυτούς. Οι τελευταίοι, θέλοντας να ξεκαθαρίσουν -μια για πάντα- το πρόβλημα της Μήλου, εκστράτευσαν εναντίον των Μηλίων, τον Μάρτιο του 416 π.Χ. Είχαν μαζί τους τριάντα δικά τους πλοία και οκτώ συμμαχικά (έξι από τη Χίο και δύο από τη Λέσβο) και η στρατιωτική τους δύναμη αποτελούνταν από Αθηναίους μεν 1.200 οπλίτες, 300 τοξότες και 20 ιπποτοξότες, συμμάχους δε, κυρίως νησιώτες, 1.500 περίπου. Συνολικά, δηλαδή είχαν μια δύναμη 3.000 περίπου ανδρών -πολλαπλάσια από εκείνη που μπορούσαν να αντιπαρατάξουν οι Μήλιοι.

Στρατοπέδευσαν έξω από τα τείχη της πόλης και έστειλαν προς διαπραγμάτευση πρέσβεις, σε μια προσπάθεια ειρηνικής υποταγής της νήσου. Οι Μήλιοι δεν παρουσίασαν τους πρέσβεις ενώπιον του λαού, όπως γινόταν σε άλλες περιπτώσεις, αλλά, προφανώς φοβούμενοι μήπως ο λαός παρασυρθεί από τα επιχειρήματα των πρέσβεων και δεν λάβει τη σωστή απόφαση, ζήτησαν από αυτούς να εκθέσουν τον σκοπό της ελεύσεώς τους, προς τις αρχές του τόπου και το κυβερνητικό συμβούλιο της Μήλου.

Οι Αθηναίοι πρέσβεις, αρχίζοντας την ομιλία τους, είπαν ότι, αφού δεν πρόκειται να μιλήσουν ενώπιον του λαού, αλλά η συνδιάσκεψη θα είναι κλειστή, επιτρέπουν στους Μηλίους, αντί να περιμένουν το τέλος του λόγου των Αθηναίων, να απαντούν αμέσως σε κάθε σημείο του, στο οποίο διαφωνούν, εκθέτοντας την αντίθετη άποψή τους.

Τότε άρχισε ένας από τους σημαντικότερους διαλόγους που έχει διασώσει η παγκόσμια Ιστορία. Πρόκειται για ένα κείμενο πολιτικού ρεαλισμού και αμοραλισμού, όπως θα δούμε παρακάτω, από τα λίγα που μπορεί να βρει κανείς. Είναι η περίπτωση όπου η Δύναμη (Αθηναίοι) ποδοπατεί την έννοια της δικαιοσύνης που την επικαλείται η αδύναμη πλευρά (οι Μήλιοι).Είναι το δίκαιο του ισχυρού. Οι λόγοι των Αθηναίων στην περίοδο αυτή έχουν αποτελέσει κλασικό δείγμα πολιτικού κυνισμού και είναι ο πυρήνας της επιστημονικής μελέτης σε επίπεδο διεθνών σχέσεων.

Όταν οι «διαπραγματεύσεις» απέτυχαν, γιατί οι Μήλιοι επέμεναν να μείνουν ανεξάρτητοι και ουδέτεροι στο μικρό νησί τους, οι Αθηναίοι τους πολιόρκησαν, τους νίκησαν και την νίκη τους την επισφράγισαν με την ανηλεή σφαγή των Μηλίων…



Ακολουθούν αποσπάσματα από τον περίφημο αυτόν διάλογο που μας έσωσε ο Θουκυδίδης ο οποίος πιθανότατα επαναλήφθηκε στις πρόσφατες «διαβουλέυσεις» της Τρόικας με την κυπριακή κυβέρνηση:



«Αθηναίοι: Ίσως. Αλλά πολύ καλά γνωρίζετε, ότι οι Αθηναίοι δεν έλυσαν ποτέ καμιά πολιορκία από φόβο για άλλες υποθέσεις. Παρατηρούμε ωστόσο ότι, αν και είπατε ότι θα μιλήσετε για τη σωτηρία σας, όμως παρά τα πολλά σας λόγια, τίποτα δεν αναφέρατε ως τώρα σχετικά με το πώς μπορείτε να σωθείτε. Αυτά όλα που μας αραδιάζετε ως ακλόνητα επιχειρήματα είναι μόνο μελλοντικές ελπίδες, ενώ η δύναμή σας σε σύγκριση με τη δική μας είναι μηδαμινή. Θα δείξετε λοιπόν μεγάλη απερισκεψία, αν μετά το τέλος αυτής της συζήτησης δεν αποφασίσετε κάτι λογικότερο. Θα προτιμήσετε με άλλα λόγια την οδό της ντροπής, αν δεν υποταχτείτε με τη θέλησή σας. Η οποία ντροπή οδηγεί σε κινδύνους εξευτελιστικούς και ολοφάνερους. Πολλοί άνθρωποι μολονότι είδαν το μεγάλο κίνδυνο προς τον οποίο ανοήτως οδηγούνταν, όμως δελεάστηκαν και παρασύρθηκαν από τη δύναμη της λέξης «αισχρό» (την υπακοή δηλαδή στους ισχυρότερους). Έτσι έπεσαν εκούσια σε αθεράπευτες συμφορές και δοκίμασαν χειρότερη ντροπή υποδουλωμένοι με δική τους απόφαση. Στη ντροπή αυτή προστέθηκε και η κατηγορία της ανοησίας τους και όχι της κακής τους τύχης. Απ’ αυτό θα προφυλαχτείτε, αν σκεφτείτε φρόνιμα. Αν δεν θεωρήσετε άπρεπο να υποταχτείτε σε ισχυρότατη πόλη που σας κάνει ήπιες προτάσεις, δηλαδή να γίνετε σύμμαχοί της, να κατέχετε τη χώρα σας και να καταβάλλετε φόρο. Σας δόθηκε η ευκαιρία να εκλέξετε μεταξύ πολέμου και ειρήνης, μην αποφασίσετε λοιπόν το χειρότερο. Πολλά κατορθώνουν αυτοί που δεν υποχωρούν στους ίσους τους, που υπακούν στους ισχυρότερούς τους και που φέρονται με μετριοπάθεια στους κατώτερούς τους. Τώρα που εμείς αποχωρούμε, σκεφτείτε ότι αποφασίζετε για την πατρίδα σας που είναι μία. Με μία μόνο απόφασή σας θα την ανορθώσετε ή θα την καταστρέψετε.» 
Όταν έφυγαν οι Αθηναίοι, οι Μήλιοι συζήτησαν μεταξύ τους και κατόπιν έδωσαν στους Αθηναίους την εξής περήφανη απάντηση που ηχεί αλλόκοτα σε κείνους αλλοτριωμένους καιρούς:

«Ούτε την αρχική μας απόφαση αλλάζουμε ούτε θα επιτρέψουμε να καταργηθεί μέσα σε λίγο χρόνο η ελευθερία μιας πόλης που κατοικείται εδώ και εφτακόσια χρόνια. Πιστεύοντας στην καλή τύχη από μέρους των θεών και στη βοήθεια από μέρους των ανθρώπων και ιδιαίτερα από μέρους των Σπαρτιατών, θα προσπαθήσουμε να τη σώσουμε. Σας ζητάμε να φύγετε από τη χώρα μας. Είμαστε φίλοι και με σας και με τους Σπαρτιάτες. Ας κάνουμε μεταξύ μας συνθήκες επωφελείς και για τους δυο μας.»

Με τη σειρά τους οι πρέσβεις των Αθηναίων, τους έδωσαν την εξής ειρωνική, περιφρονητική, κυνική και απόλυτα ρεαλιστική απάντηση:

«Όπως φαίνεται από την απόφασή σας, μόνο εσείς από όλους τους ανθρώπους πιστεύετε ότι τα μέλλοντα είναι πιο σίγουρα από αυτά που βρίσκονται μπροστά στα μάτια σας. Βλέπετε να πραγματοποιούνται τώρα τα αόρατα, επειδή αυτό επιθυμείτε. Θα αποτύχετε οικτρά παραδομένοι στις ελπίδες σας, στην τύχη και στους Σπαρτιάτες.»



Μια από τις σκληρότερες γενοκτονίες της αρχαίας ελληνικής ιστορίας είχε συντελεσθεί. Και αποτέλεσε ένα στίγμα της Αθηναϊκής Συμπολιτείας, που τόσο προωθημένη ήταν, από πολλές απόψεις, στον πολιτισμό. Εμείς οι Έλληνες στη σύγχρονη «Αθηναϊκή Συμμαχία» της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ηγεμονία των Γερμανών στην οποία παραδοθήκαμε άνευ όρων μπορεί να γλιτώσαμε την άμεση καταστροφή, αλλά δεν σωθήκαμε, όπως θέλουν κάποιοι να μας πείσουν. Μετά και την υπαναχώρηση των αδελφών μας Κυπρίων στους όρους που τους έθεσε η Δύναμη σε ένα μόνο μπορούμε να ελπίζουμε:

Πως θα βρεθεί κάποιος άλλος μικρός ίσως λαός να αντισταθεί και να δώσει το μήνυμα πως  οραματιστήκαμε την Ευρωπαϊκή Ένωση της Δημοκρατίας και της ευημερίας των λαών και όχι αυτή την Ευρωπαϊκή Ένωση που συνθλίβει και τους λαούς και τη Δημοκρατία.





*Δάσκαλος, M.Ed-Νομικός
eproini.gr