Ελλάδα και Διεθνείς Σχέσεις

Συνέντευξη του Ηλία Ι. Κουσκουβέλη Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων για τις Διεθνείς Σχέσεις

στο thedayafter.gr

21/08/2012

Κύριε Καθηγητά, πιστεύετε ότι στη Συρία μπορεί να αναγεννηθεί ο ψυχρός πόλεμος μεταξύ Δύσης και Ανατολής (Ρωσίας-Κίνας) ή η ανατροπή Ασάντ είναι θέμα διαδικαστικό και μεμονωμένο;
Ο ψυχρός πόλεμος ήταν κάτι το διαφορετικό.  Χαρακτηριζόταν από ιδεολογική πόλωση και ανταγωνισμό, στον οποίο οι δύο υπερδυνάμεις διέθεταν και κυριολεκτικά επένδυαν τα πάντα.  Αυτή τη στιγμή ούτε η Ρωσία, ούτε η Κίνα έχουν τη δυνατότητα να ανταγωνισθούν τις ΗΠΑ, και αυτές δεν έχουν τη διάθεση.  Η χρονική συγκυρία δεν προσφέρεται για κανέναν και οι συσχετισμοί δεν το επιτρέπουν σε Ρωσία και Κίνα.

Η προσπάθεια ανατροπής Ασάντ ασφαλώς εμπεριέχει στοιχεία συγκdoυρίας.  Με τη διαφορά ότι οι ΗΠΑ και οι άλλες δυτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα η Γαλλία, δεσμεύονται από δηλώσεις και πράξεις, όπως στην περίπτωση της Λιβύης.  Επιπλέον, οι ΗΠΑ αφενός βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο, αφετέρου το σημαντικότερο ζήτημά τους δεν είναι η Συρία, αλλά το Ιράν.  Παράλληλα, για τη Ρωσία η Συρία είναι ο μοναδικός και τελευταίος σύμμαχος στην περιοχή, ο οποίος μάλιστα της προσφέρει και τη μοναδική ναυτική «βάση» στη Μεσόγειο.  Όλες αυτές οι δυνάμεις ανταγωνίζονται παρασκηνιακά και μέσω τρίτων περί και κυρίως στο εσωτερικό της Συρίας.



Οι ανατροπές που φέρνει η Αραβική Άνοιξη απειλούν την περιφερειακή ασφάλεια της Ελλάδας ή συνεισφέρουν στην εμπέδωση σταθερότητας. Πώς η Ελλάδα επηρεάστηκε μέχρι τώρα και πώς πρέπει να αντιδράσει σε αυτές τις εξελίξεις;
Το περιφερειακό περιβάλλον της Ελλάδας έχει διαφοροποιηθεί, ενώ το ζήτημα της σταθερότητας είναι μάλλον νωρίς για να το εκτιμήσει κανείς.  Το βέβαιο είναι όμως ότι η σταθερότητα της περιοχής μπορεί να επηρεαστεί από μία ριζική αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της Αιγύπτου και από ανακατατάξεις στη Συρία.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ πως είναι η ίδια η Ελλάδα που έχει επηρεάσει την ασφάλειά της, αφού κατά την τελευταία τριετία οι έχοντες την ευθύνη της χώρας κατόρθωσαν να καταρρακώσουν το κύρος της διεθνώς.  Η Ελλάδα έλαμψε διά της απουσίας της στις εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε μία περιοχή που υποτίθεται διαθέτει προνομιακές προσβάσεις.  Ευτυχώς για την Ελλάδα, ένα ζωντανό κομμάτι του Ελληνισμού, η Κυπριακή Δημοκρατία, συμμετείχε στις ενεργειακές και διεθνοπολιτικές εξελίξεις, δίνοντας στην Ελλάδα τη δυνατότητα να μη χάσει όλες τις ευκαιρίες.
Η Ελλάδα λοιπόν το πρώτο που έχει να κάνει είναι να ανορθώσει το διεθνές κύρος της.  Και το δεύτερο να αφεθούν οι μηχανισμοί της εξωτερικής μας πολιτικής να κάνουν τη δουλειά τους. Ιδέεςυπάρχουν πολλές.  Δουλειά και εγρήγορση χρειάζεται.


 Οι ανακατατάξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας και της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια πιστεύετε ότι θα επηρεάσουν ευμενώς ή δυσμενώς τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις; 
Η Τουρκία επί του παρόντος βλέπει αφ’ υψηλού την Ελλάδα, θεωρώντας, όπως γράφει ο Νταβούτογλου στο βιβλίο του Το στρατηγικό βάθος, ότι ένας πυγμάχος βαρέων βαρών (βλ. Τουρκία) δεν μπορεί να ανταγωνίζεται με κάποιον των ελαφρών κατηγοριών (βλ. Ελλάδα).  Επί του παρόντος η μεγαλεπήβολη εξωτερική πολιτική Ερντογάν/Νταβούτογλου θέλει την Τουρκία να ασχολείται με τα σημαντικότερα θέματα της Μέσης Ανατολής: Ιράν, Συρία, Παλαιστινιακό, κλπ., και να είναι ευχαριστημένη με τη διείσδυση της υποκουλτούρας της σε όλη την περιοχή μέσω των δεκάδων τηλεοπτικών σειρών σαπουνόπερας που προβάλλονται σε πολλά κράτη περιφερειακά των συνόρων της.  Το ζήτημα είναι πόσο χρόνο θα αντέξει η παρούσα ηγεσία, πόσο χρόνο θα συνεχίσει να αναπτύσσεται η Τουρκική οικονομία, πόσο θα κρατήσει η κοινωνική ειρήνη, τι κόστος θα πληρώσει η Τουρκία για την εμπλοκή της στη Συρία, και πώς θα αντιμετωπίσει το Κουρδικό.  Συνεπώς οι σχέσεις ούτε θα βελτιωθούν, ούτε θα χειροτερέψουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Τουρκία θα σταματήσει τις παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου ή θα σταματήσει τα όποια παιχνίδια με τη μειονότητα ή την προώθηση λαθρομεταναστών προς την ΕΕ.


Μπορεί η Τουρκία να κινηθεί μονομερώς απέναντι στην τριπλή συμμαχία Ελλάδα – Κύπρο – Ισραήλ;
Η Τουρκία δεν μπορεί να κινηθεί μόνη της εναντίον του Ισραήλ και της είναι δύσκολο να κινηθεί μόνη της εναντίον της Ελλάδας.  Συνεπώς,δεν μπορεί να κινηθεί και απέναντι στην τριάδα.


Τι προσδοκά η Τουρκία από την αποσταθεροποίηση της Συρίας;
Η Τουρκία δεν προσδοκά την αποσταθεροποίηση της Συρίας ή τουλάχιστον αυτήν που φαίνεται να προκύπτει.  Προσδοκά ένα σενάριο το οποίο δεν φαίνεται να πραγματοποιείται: μία κυβέρνηση Σουνιτών, φιλοδυτική και, ει δυνατόν, φιλοτουρκική, η οποία θα της διασφαλίζει διακρατικό εμπόριο, ανοιχτές χερσαίες προσβάσεις προς το Ιράκ και την Αραβική χερσόνησο, αποκλεισμό της επιρροής του Ιράν και ένα εργαλείο πίεσης προς την Κύπρο, το Λίβανο και το Ισραήλ.  Αντιθέτως, και ενώ ο Άσαντ είναι ακόμη στην εξουσία, φαίνεται να εισπράττει μία εκ νέου δραστηριοποίηση του PKK στο εσωτερικό της και να αντιμετωπίζει την προοπτική δημιουργίας ενός επιπλέον αυτόνομου Κουρδικού μορφώματος, αντίστοιχο με αυτό στο Βόρειο Ιράκ.


Πόσο πιθανή είναι μετά τις αμερικανικές εκλογές μία επέμβαση στο Ιράν και τι αποτελέσματα μπορεί να έχει στο διεθνές περιβάλλον;
Δεν μπορώ να μιλήσω για το μέλλον με πιθανότητες.  Το βέβαιο είναι πως το κόστος εμπλοκής είναι μεγάλο. Αλλά και το κόστος της απραξίας είναι επίσης μεγάλο.  Συνεπώς οι ΗΠΑ ή θα πρέπει να υποβαθμίσουν διεθνώς και στο εσωτερικό τους το ζήτημα του Ιράν ή θα πρέπει να βρουν μία πιο έξυπνη λύση από το αδιέξοδο δίλλημα επιτίθεμαι ή δεν κάνω τίποτε.  Όπως λένε οι Αγγλοσάξονες: wherethere is a will, there is a way.


Πώς θα επηρεαστούν οι οικονομικές εξελίξεις στην περιοχή της Μεσογείου από τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις και που πρέπει να στοχεύσει η Ελλάδα από πλευράς οικονομικής εκμετάλλευσης;
Οι διεθνοπολιτικές εξελίξεις ασφαλώς μπορεί να επηρεάσουν τις οικονομικές προοπτικές, ιδιαίτερα σε σχέση με την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της Μεσογείου.  Η Κύπρος παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις. Το ίδιο θα πρέπει να κάνουμε και εμείς.  Πρέπει να είμαστε σε επαφή συστηματικά με παλαιούς και νέους φίλους, εξηγώντας τις επιλογές μας και μιλώντας τη γλώσσα του κοινού συμφέροντος.  Όλες οι χώρες παραγωγοί έχουν ανάγκη για μία ασφαλή και φθηνή δίοδο του ενεργειακού τους πλούτου προς την αγορά της Ευρώπης.  Το ίδιο έχουν και οι χώρες καταναλωτές.  Και αυτήν την ασφαλή δίοδο μπορεί να την προσφέρει μόνο η Ελλάδα. Όμως είναι δουλειά της Ελλάδας να το προβάλλει και να μιλήσει τη γλώσσα του κοινού συμφέροντος.

http://www.kouskouvelis.gr/site/el/arthra-gnomis/kouskouvelis-exoteriki-politiki/item/163-ελλάδα-και-διεθνείς-σχέσεις