Περί Ιστορίας & ταυτότητας Ελλήνων

Εδώ και δεκαετίες πραγματοποιείται συστηματική προσπάθεια και προπαγάνδα ώστε να επιβληθεί η αντίληψη ότι η εξέγερση του 1821 ήταν ένα τεχνητό κατασκεύασμα που ήρθε από την αλλοδαπή και σχεδόν επιβλήθηκε !! στους αγράμματους χωρικούς, από αστούς και Έλληνες λόγιους (Κοραής κτλ). Η προπαγάνδα αυτή περιλαμβάνει ρατσιστικές “φαλμεραγιερικές” αναλύσεις αίματος (είμαστε μείγμα Σλάβων και Αλβανών, αν και οι οπαδοί της θεωρίας αυτής την ίδια στιγμή αρνούνται και την ύπαρξη ξεχωριστών φυλών ως βιολογικών οντοτήτων), περιλαμβάνει την αντίθεση Έλληνα (ειδωλολάτρη) – Ορθοδόξου και τέλος, το εντυπωσιακότερο όλων, περιλαμβάνει θετικές αποτιμήσεις για την σκοταδιστική Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε σημείο να ονομάζουμε το Ιστοριογραφικό αυτό ρεύμα ως “Οθωμανισμό”.

Προφανώς υπάρχουν και μονόπλευρες υπερβολές στην διήγηση της Ελληνικής Ιστορίας όπως αυτή έχει αποτυπωθεί στο κοινωνικό υποσυνείδητο. Αλλά από εκεί ως το σημείο “ορισμένοι” να αναπολούν με λαγνεία τα “καλά” της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να επιχειρούν την συνολική κατεδάφιση της Εθνικής Ελληνικής ταυτότητας υπάρχει πολύ δρόμος να διανυθεί. Θα επιχειρήσω μια μικρή ανάλυση και μια αντίκρουση των βασικών επιχειρημάτων των “Οθωμανιστών”.

Η επανάσταση του 1821 επιβλήθηκε από το Εξωτερικό με τις Ιδέες περί Έθνους του Γαλλικού Διαφωτισμού και την προσπάθεια αστών εμπόρων και Ελλήνων λογίων

Αναμφίβολα οι προσπάθειες των Ελλήνων λογίων για την διάδοση των ιδεωδών του Έθνους ήταν σημαντικές και με προεκτάσεις τόσο για τον ξεσηκωμό όσο και την διαμόρφωση της ιδεολογίας των Ελλήνων Επαναστατών. Αποτελεί όμως νοητικό άλμα στο κενό ο ισχυρισμός πως όσοι εξεγέρθηκαν δεν είχαν την παραμικρή θέληση ή συνείδηση αλλά παρασύρθηκαν να επαναστατήσουν και να “παίξουν το κεφάλι και τις οικογένειες τους κορώνα-γράμματα” από τα…βιβλία του Κοραή και του Μοισιόδακα τα οποία εκτός του ότι κυκλοφορούσαν σε λίγα αντίτυπα, απευθύνονταν σε ένα κλειστό και περιορισμένο κύκλο γραμματιζούμενων που στον Ελλαδικό χώρο αριθμούσαν μερικές εκατοντάδες. Το κίνητρο λοιπόν πίσω από μια επανάσταση που αρχικώς φαινόταν καταδικασμένη σε αποτυχία (είχαν προηγηθεί τα “Ορλοφικά”) δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι αποκλειστικά και μόνο οι ιδέες της Γαλλικής επανάστασης και η παρακίνηση των Ελλήνων εμπόρων. Βασικό κίνητρο των επαναστατών ήταν η αποτίναξη της καταπίεσης και της αυθαιρεσίας της Οθωμανικής εξουσίας, αλλά και η διαφοροποίηση της ταυτότητας τους σε σχέση με το Θρήσκευμα και την γλώσσα.

Οι σημερινοί “Έλληνες” δεν έχουν στάλα αίμα Αρχαίων Ελλήνων αλλά είναι “μίξη” Αλβανών και Σλάβων, Αράβων κ.λ.π

Το επιχείρημα αυτό βέβαια προϋποθέτει την βιολογική διάκριση των φυλών, όπως και ότι οι θεωρίες περί “φυλετικής καθαρότητας” έχουν βάση. Περιέργως όμως οι υποστηρικτές του επιχειρήματος αυτού όχι μόνο καταδικάζουν απερίφραστα τις θεωρίες αυτές, αλλά κακοποιώντας ένα εδάφιο του  

Ισοκράτη υποστηρίζουν πως “Έλληνας είναι όποιος μετέχει της Ελληνικής παιδείας“. Προφανώς θα εννοούν τους μετέχοντες μετά το 1950, αν και ο Ισοκράτης έγραψε τον “Πανηγυρικό” δυο χιλιετηρίδες παλαιότερα. Εδώ όμως υπάρχει σαφέστατα μια αντίφαση. Εμείς ως επίδοξοι “φιλίστωρες” δεν έχουμε την τεχνογνωσία να κάνουμε αναλύσεις αίματος και DNA στους σύγχρονους Έλληνες (άλλωστε δεν πιστεύω στην φυλετική καθαρότητα και στην καθαρότητα του αίματος έτσι η αλλιώς). Εγώ (και όχι μόνο εγώ) ανιχνεύω συστηματικά την αδιάσπαστη πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισμού από την Αρχαιότητα ως σήμερα στην Γλώσσα, στα ήθη τα έθιμα και τον τρόπο ζωής, στην νοοτροπία, στην γεωγραφία των τόπων, στα ψυχικά γνωρίσματα των σημερινών Ελλήνων, αλλά και στην συνείδηση τους για κοινή καταγωγή. Τώρα αν ήρθαν Σλάβοι και έχτισαν σπίτια στην Πελοπόννησο τον 8ο αιώνα μ.Χ., ή κάποιοι Αλβανοί εποίκισαν τα Σπάτα τον 13ο αιώνα μ.Χ. και πρέπει να ανιχνεύσουμε πόσο “αραίωσαν” το “καθαρό” Ελληνικό αίμα των κατοίκων της περιοχής, κάτι το οποίο  δεν είναι εφικτό, αλλά και κατά την γνώμη μας ουδεμία σημασία έχει.

_______________________

Σχόλιο:  Στο σημείο αυτό αξίζει  να αναφερθεί η τοποθέτηση του γερμανού ιστορικού Karl Hopf όπως τη διατυπώνει στο βιβλίο του “Οἱ Σλάβοι ἐν Ἑλλάδι” εκδόσεως 1872 και μετάφρασης Φραγκίσκου Ζαμβάλδη:

«…ὁ Φαλλμεράυερ ἐξαίρει καὶ ἀντιγράφει μόνον τὸ μέρος ὅπερ ἀναφέρεται εἰς τὴν κατάκτησιν τῆς χώρας ὑπὸ τῶν Ἀβάρων ἢ τῶν Σκλαβηνῶν, ὥσπερ κατόπιν ἐξαίφνης ὀνομάζονται, παραλείπει δὲ παντάπασιν καὶ ἐπίτηδες ἀποσιωπᾷ τὸ τέλος τὸ περὶ τῆς αὐτῶν ἐκριζώσεως (ἐπειδὴ οὐδὲν ἄλλο σημαίνει τὸ «ἠφάνισεν»)! Θὰ ἔπραττε βέλτιον, τουλάχιστον νὰ ἐποιεῖτο περὶ πλείονος τὴν ἱστορικὴν ἀλήθειαν ἢ τὴν ἐαυτοῦ σλαβικὴν θεωρίαν ἐξετάζων κριτικῶς τὰ ἐν τῷ χρονικῷ) περιεχόμενα· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ αὐτὸς μὲν ἐκ προθέσεως, τὸ παρέλιπεν, οἱ δὲ ὀπαδοὶ αὐτοῦ ἠρκέσθησαν εἰς ὅ,τι αὐτὸς ἐπήνεγκεν, ἡμεῖς πρέπει νῦν νὰ ἐξετάσωμεν ἐξαύθις καὶ συζητήσωμεν τὴν ἐποχὴν καὶ τὰς πηγὰς ταύτης τῆς εἰδήσεως…

… Ἂν οὖν διὰ τούτων τῶν σλαβικῶν ἐποικήσεων σταγόνες τινὲς σκυθικοῦ αἵματος ἐνδέχεται νὰ ρέωσιν εἰς τὰς φλέβας ἐκείνων, οἵτινες θεωροῦσιν ἑαυτοὺς ὡς ἰθαγενεῖς ἀπογόνους τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, αὐτὸ τὸ μίγμα εἶναι βεβαίως μικρόν.

Μετά τινας ἀνθρώπων γενεᾶς τὸ σλαβικὸν στοιχεῖον ἠφανίσθη ὑπὸ τοῦ κατά τε τὴν ποσότητα καὶ τὸ πνεῦμα ὑπερέχοντος ἑλληνικοῦ· μόνον τὰ ὀνόματα τῶν χωρίων αὐτῶν, ὡς οἱ κάτοικοι θὰ ἀνίχνευον δυσκόλως τὴν γενεαλογίαν εἰς τοὺς Σλάβους τῆς θ´ ἑκατονταετηρίδος, καὶ τύποι τινὲς ἀναντιρρήτως σλαβικοὶ ἐνθυμίζουσι τὸ μίγμα τοῦ ἑλληνικοῦ αἵματος μετὰ τοῦ σλαβικοῦ, ὅπερ διετηρήθη μέχρι τοῦδε ἄμικτον, πλὴν τῶν Τζακόνων (τῶν ἀρχαίων τούτων Ἑλλήνων καὶ Πελασγῶν τοῦ Φαλλμεράυερ καὶ ἄλλων!)

Διὰ τῶν εἰρημένων ἡ θεωρία τοῦ Φαλλμεράυερ ἔπρεπε νὰ περιορισθῇ ἐντὸς τοῦ ἁρμοδίου μέτρου· ναὶ μὲν ὑπῆρξαν σλαβικοὶ ἐποικήσεις ἐν τῇ ἑλληνικῇ ἠπείρω, ἀλλ᾿ οὔτε πανσλαβισμὸς οὔτε ὁλοσχερὴς ἐξόντωσις τοῦ ἑλληνισμοῦ»…

_________________________________

“Ἡ τωρινὴ ἑλληνικὴ φυλὴ δὲν εἶναι ἴδια μὲ τὴν ἀρχαία… Μήπως καὶ οἱ Ἕλληνες τῆς ἐποχῆς τῶν περσομάχων ἦταν ἡ ἴδια ράτσα μὲ τοὺς Ἕλληνες τοὺς προομηρικούς;… Τὴν ψυχὴ τὴν ἑλληνική, μ’ ὅλα τὰ σμιξίματα, τὴ διατήρησαν ἀρκετὰ ὅμοια μὲ τὴν πρωτινή της μορφὴ τὰ χώματα τὰ ἑλληνικὰ καὶ τὰ κλίματα…”     Ίων Δραγούμης 

Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Χριστιανοί διαβιούσαν σχετικά καλά, δεν αντιμετώπιζαν διώξεις σε θέματα θρησκεύματος, γλώσσας και εκπαίδευσης και μάλιστα λίγα χρόνια πριν την επανάσταση είχε βελτιωθεί δραματικά το βιοτικό τους επίπεδο

Ο πλέον ανιστόρητος ισχυρισμός, κατά την γνώμη μου, είναι ο παραπάνω. Ειλικρινά μου προκαλεί μεγάλη εντύπωση ότι Έλληνες “επιστήμονες” (η “Ελληνόφωνοι” σύμφωνα με έναν πρόσφατο αυτοπροσδιορισμό τους) θα υποστήριζαν ένα από τα θεοκρατικότερα και σκοταδιστικότερα καθεστώτα καταπίεσης που έχουν επιβληθεί ποτέ σε πληθυσμό.  

Στην πρώτη εκατονταετηρίδα της Τουρκοκρατίας οι Χριστιανοί πλήρωσαν μεγάλο φόρο αίματος με τους μαζικούς εξισλαμισμούς και το παιδομάζωμα, ενώ αυτά ελαττώθηκαν αργότερα, όχι λόγω κάποιας ανθρωπιστικής μεταστροφής των σουλτάνων, αλλά καθαρά για φορολογικούς λόγους (οι ραγιάδες πλήρωναν περισσότερους φόρους). Όσον αφορά την “καραμέλα” περί ελευθερίας της εκπαίδευσης στην Αυτοκρατορία, έχουμε να παρατηρήσουμε πως η Ελληνική Παιδεία ήταν ελεύθερη επί Τουρκοκρατίας διότι επί 3 αιώνες στην κυριολεξία δεν υπήρχε. Οι Χριστιανοί ήταν θεωρητικά ελεύθεροι να ιδρύσουν σχολεία, αφού πρώτα είχαν φορολογηθεί και καταπιεσθεί άγρια και τους είχαν μείνει μόνο τρόφιμα για να επιζήσουν. Σαν να αναρωτιόμαστε πως η Αφρική έχει μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού, ενώ η Παιδεία είναι ελεύθερη!!

Η αντίθεση Έλληνα (ειδωλολάτρη) με Ορθόδοξο

Η αντινομία αυτή έχει καθιερωθεί από τον Κ. Θ Δημαρά και αναπαράγεται συνεχώς ως βασικό επιχείρημα της ασυνέχειας των Ελλήνων από την Αρχαιότητα ως σήμερα. Είναι όντως γεγονός πως ο κλήρος και η Εκκλησία τόσο στο Βυζάντιο όσο και μεταγενέστερα είχε καταφέρει να νοηματοδοτήσει το όνομα “Έλλην” ως ονομασία για τον μισητό ειδωλολάτρη, τον δωδεκαθεϊστή. Αυτή η “μετονομασία” όμως μπορεί να σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή σε μια συνιστώσα της συλλογικής ταυτότητας, δεν καταλαβαίνω όμως πως συνεπάγεται αυτόματα και την παντελή κατάργηση των υποκειμένων της (του λαού δηλαδή). Όπως όμως ξέρουμε το νόημα της λέξης “Έλλην” δεν ήταν προσδιορισμένο με αυτόν τον τρόπο από όλους και σε όλες τις περιόδους του Βυζαντίου. 

Στα τείχη της Βασιλεύουσας λίγο πριν την Άλωση, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος σύμφωνα με τον αυτόπτη μάρτυρα Φραντζή απευθύνθηκε στους “Έλληνες”, παρακινώντας τους να αμυνθούν υπέρ πατρίδας τους. Την έννοια του “Έλληνα” με εθνικό περιεχόμενο την βρίσκουμε στο έργο του Ψελλού, του Πλήθωνα Γεμιστού, του Χαλκοκονδύλη, του Χωνιάτη. Επίσης πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι για τον απλό λαό επί Τουρκοκρατίας οι “Έλληνες” ήταν ένας λαός γιγάντων που ζούσαν στα μέρη εκείνα πριν πολλούς αιώνες, άρα η ανάμνηση του ονόματος είχε επιβιώσει δια μέσου των αιώνων.

Ταυτόχρονα πιστεύω πως η ακατάσχετη αυτή πάλη για την ονοματοδοσία ενός λαού, έχει την επιστημονική της σημασία της βέβαια, αλλά τελικώς έχει αποκτήσει περισσότερη βαρύτητα από αυτή που οφείλουμε να της αποδώσουμε. Αν ένας λαός στην μακρά πορεία του στην Ιστορία αυτοπροσδιορίζεται κατά καιρούς με άλλη ονομασία, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτοκαταργείται και ως λαός η ότι η Ιστορία του είναι ασυνεχής. Είναι φυσιολογικό σε μια πορεία χιλιάδων ετών οι ανάγκες και οι κοινωνικές προτεραιότητες να αλλάζουν και αυτό να επηρεάζει την εκάστοτε ονοματοδοσία. Τελικώς όμως οι μεταμορφώσεις και οι αλλαγές ενός ονόματος δεν απαλλοτριώνουν την ύπαρξη και την ουσία του υποκειμένου που περιγράφουν.

Όλες οι παραπάνω θέσεις είναι ακραίες και για έναν ακόμη σημαντικό λόγο: αναιρούν πλήρως όλα τα πορίσματα της επιστήμης της Ιστορίας και των μεγαλύτερων Ελλήνων Ιστορικών (Βακαλόπουλος, Σβορώνος) μέχρι και πριν 20 χρόνια. Η Ιστορική έρευνα εξελίσσεται αλλά ποτέ τα πορίσματα της δεν καταργούν τις θεμελιώδεις βάσεις της από τις οποίες ξεκίνησε. Αυτό στην προκειμένη περίπτωση συμβαίνει διότι οι “Οθωμανιστές” “ερευνούν” έχοντας προειλημμένες ιδεολογικές θέσεις που καθορίζουν τις προτεραιότητες τους και διαμορφώνουν τα τελικά τους πορίσματα.

Ι.Β.Δ “φιλίστωρ”

Το άρθρο αποτελεί ουσιαστικά αναδημοσίευση από το αξιόλογο ιστορικό ιστολόγιο http://www.istorikathemata.com

Πηγές
Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, εκδόσεις Σταμούλη
Ι. Θ. Κακριδής, Οι Αρχαίοι Έλληνες στην νεοελληνική λαϊκή παράδοση

Χείλων