Ελληνικά πανηγύρια

Οι αυτοσχέδιοι πάγκοι γεμίζουν από κάθε λογής πραμάτεια και οι έμποροι στέκονται στην άκρη του δρόμου. Οι κούνιες περιμένουν τα μικρά παιδιά και σε αρκετές περιπτώσεις τα μαγαζιά διαθέτουν μουσική για να διασκεδάσουν τους μεγάλους. Πρόκειται για σκηνή από τα παραδοσιακά πανηγύρια, που πραγματοποιούνται κυρίως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε όλη τη χώρα και συνεχίζουν να είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος διασκέδασης της Ελληνικής υπαίθρου.

Την παραμονή και ανήμερα της εορτής του πολιούχου Αγίου κάθε χωριού στήνεται το γλέντι που φέρνει κοντά ανθρώπους ακόμη κι αν αυτοί βρίσκονται πολύ μακριά.

Είναι ένας λόγος για να επιστρέψουν στον τόπο τους οι ξενιτεμένοι, είναι ο τρόπος για να γνωριστούν οι νέοι με τις νέες του χωριού, να ξεκουραστούν οι γεωργοί, να ξεδώσουν, να διασκεδάσουν για να επιστρέψουν στις δουλειές τους αναγεννημένοι και κυρίως είναι η απλή διασκέδαση, το ξεφάντωμα, η κοινωνική συναναστροφή των κατοίκων του κάθε τόπου μεταξύ τους.

«Ήταν μια όαση, μια στιγμή ξενοιασιάς και μια ευκαιρία για διασκέδαση στην σκληρή και κοπιαστική ζωή που ζούσαν οι άνθρωποι» αναφέρει έρευνα ομάδας μαθητών του λυκείου Γέρα. Συνεχίζοντας οι μαθητές αναφέρουν στην έρευνα «Είναι έθιμα σταθερά επαναλαμβανόμενα στον κύκλο της ζωής. Ακόμη κι αν σήμερα έχουν χάσει την αυθεντική τους μορφή και την άρρηκτη σχέση τους με τις εποχικές δραστηριότητες της αγροτικής ζωής, διατηρούν το πανηγυρικό τους ύφος και προσφέρουν την ίδια ανάταση και χαρά στον αγωνιζόμενο άνθρωπο».

Παραδοσιακοί χοροί, αθλητικοί αγώνες, θρησκευτικές τελετές και λιτανείες καθώς και μουσικά γλέντια συνθέτουν την εικόνα κάθε πανηγυριού. Εικόνες που μένουν χαραγμένες στην ψυχή κυρίως των μικρών παιδιών και αποτελούν τα μελλοντικά τους βιώματα.

Στα πανηγύρια γίνεται η σημαντικότερη διάδοση της μουσικής μας παράδοσης, καθότι λαϊκοί οργανοπαίχτες αποδίδουν δημοτικά τραγούδια με μεράκι και σεβασμό συμβάλλοντας με αυτή την διαδικασία να τα γνωρίσουν οι νεότεροι.

Η μουσική είναι ταυτισμένη με μια μορφή ιερουργίας και ο χορός έχει τη σημειολογία του. Ο κόσμος χορεύει ομαδικά, εξ άλλου οι κυκλικοί χοροί γεννήθηκαν στην Ελλάδα και συμβολίζουν την συνοχή της κοινότητας. Ο πρώτος χορευτής δείχνει την ιδιοσυγκρασία του (ταμπεραμέντο) και καταθέτει την προσωπική του προσέγγιση, μετά πηγαίνει τελευταίος και στηρίζει την ομάδα του χορού………..την κοινότητα.

Τα πανηγύρια της υπαίθρου χωρίζονταν παλιά σε τρία σκέλη………πρώτο το θρησκευτικό, με λειτουργία στην εκκλησία και λιτάνευση της εικόνας, δεύτερο το ψυχαγωγικό, με όργανα, μουσική και χορό και τρίτο το οικονομικό, καθώς στήνονταi υπαίθρια παζάρια. Οι κάτοικοι των χωριών έχουν την ευκαιρία να αναδιοργανώσουν τις κοινωνικές τους σχέσεις, είτε σε οικογενειακό είτε σε ευρύτερο επίπεδο, να συνάψουν συμφωνίες οικονομικής φύσης, ακόμη και μία ευκαιρία για τα δύο φύλα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Υπάρχουν βέβαια και πανηγύρια που έχουν οικονομικό χαρακτήρα, όπου συνήθως προβάλλονται τα τοπικά προϊόντα της κάθε περιοχής γι’ αυτό και έχουν καθιερωθεί «εορτές» κάστανου, φέτας, κερασιού, μήλου κ.τ.λ. Αυτού του είδους οι εκδηλώσεις συμβάλλουν εκτός των άλλων και στην οικονομική ανάκαμψη κάθε περιοχής.

Στις μεγάλες επαρχίες είναι λογικό, εφόσον τα χωριά είναι πολλά, αντίστοιχα και τα πανηγύρια να είναι πολλά. Το σημαντικό όμως είναι ότι κρατάνε την αγνότητα, την απλότητα και την γραφικότητά τους. Δεν έχουν εμπορευματοποιηθεί ακόμη, δεν τα έχουν αναλάβει «σπόνσορες» και χορηγοί, δεν μαγειρεύουν «κέτερινγκ» και μουσική παίζουν γνήσιοι παραδοσιακοί οργανοπαίκτες και όχι σύμπακτοι δίσκοι (cd). Οι άνθρωποι του χωριού ντύνονται με τα γιορτινά τους ρούχα θεωρώντας την μέρα σπουδαία και γιορτινή.

Ειδικά τώρα που η οικονομική κρίση πλήττει την χώρα……….. η αγνή, απλή και φθηνή διασκέδαση των πανηγυριών αποτελεί πραγματική όαση.

Ενδεικτικά στον ευρύτερο Δήμο Ελασσόνας διοργανώνονται τα παρακάτω πανηγύρια:

    * Των Αγίων Θεοδώρων (κινητή γιορτή) στην Τσαριτσάνη.

    * Την Πρωτομαγιά(παραμονή Αγίου Αθανασίου) στον Ευαγγελισμό.

    * Του Αγίου Γεωργίου (κινητή γιορτή) γίνεται πανηγύρι στην Γαλανόβρυση, στην Ολυμπιάδα  και στα Καλύβια.

    * Των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, 21 Μαΐου στο Στεφανόβουνο και στο Παλαιόκαστρο.

    * Της Αναλήψεως που είναι κινητή γιορτή (40 ημέρες μετά το Πάσχα) στην Ανάληψη όπου υπάρχει και το ομώνυμο μοναστήρι.

    * Στο διπλανό χωριό Συκιά γίνονται τα γλέντια αυτού του πανηγυριού. Από τα πρώτα και τα πιο δημοφιλή στην επαρχία.

    * Της Αγίας Τριάδας (κινητή γιορτή-του Αγίου Πνεύματος) στο Λιβάδι, στο Βλαχογιάννη, στο Μεσοχώρι στο Φλάμπουρο και στα Γιαννωτά.

    * Των Αγίων Αποστόλων  στις 30 Ιουνίου, στην Αετοράχη όπου κυριαρχεί το ποντιακό στοιχείο.

    * Της Αγίας Μαρίνας 17 Ιουλίου στο Σαραντάπορο.

    * Του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου στον Δρυμό, στην Βερδικούσια, στην Κρανιά (επίσης 26 Οκτωβρίου του Αγ. Δημητρίου) και στο Λιβάδι.

    * Της Αγίας Παρασκευής 26 Ιουλίου στο Μικρό Ελευθεροχώρι, στο Λυκούδι, στην Άζωρο (Βουβάλα), στο Λουτρό στο Αμούρι, στον Κοκκινοπηλό και στον Λόφο (ποντιακό).

    * Του Αγίου Παντελεήμονα  27 Ιουλίου στο Πραιτώρι.

    * Της Μεταμόρφωσης Του Σωτήρος 6 Αυγούστου στην Δολίχη και στην Καλλιθέα (ποντιακό γλέντι).

    * Της Παναγίας 15 Αυγούστου στο Λιβάδι, στα Καλύβια, στην Κρυόβρυση, στο Πύθιο, στην Κλεισούρα, στην Τσαπουρνιά  και στην Βαλανίδα.

    * Τα εννιάμερα της Παναγίας 23 Αυγούστου στην Καρυά.

    * Μετά την μεγάλη έμπορο ζωοπανήγυρη της Ελασσόνας (2-5 Σεπτεμβρίου) στο Δομένικο στις 6-7 Σεπτεμβρίου του Αγίου Σώζωντος.

************************

Αντίστοιχα πανηγύρια διοργανώνονται και σε άλλες περιοχές της πατρίδας μας τονίζοντας τον τοπικό χαρακτήρα, αναδεικνύοντας τα τοπικά έθιμα και συνεισφέροντας στην τοπική οικονομία.

Ως λαός είμαστε φιλέορτοι μας αρέσουν οι εορτές, τα πανηγύρια, που προσδίδουν ποικιλία στη ζωή μας. Εξ’ άλλου όταν ακολουθείς τον μακρύ δρόμο της ζωής οι μικρές στάσεις ανάπαυσης είναι πάντα απαραίτητες…….πόσω μάλλον όταν περιλαμβάνουν και διασκέδαση.

Χείλων