Για να μην χάσει ο κόσμος το σπίτι του...

Του Άγη Βερούτη
Η κατακόρυφη πτώση των εισοδημάτων στην Ελλάδα, στα τελευταία δύο χρόνια, έχει οδηγήσει πολλούς ως πρόσφατα νοικοκύρηδες, σε ανέχεια.  Όσοι ασκούσαν ελεύθερο επάγγελμα, ή είχαν μια μικρή επιχείρηση, είδαν ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις από το μέσο όρο, καθώς η αγορά κατέβαζε ταχύτητες γοργά, με το προσχεδιασμένο χειρόφρενο ρευστότητας να τραβιέται στον παρόντα χρόνο από την πολιτική τάξη.
Όσοι από την άλλη ήσαν μισθωτοί, στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, είδαν από τη μια μεριά να μην ανανεώνονται συμβάσεις ορισμένου χρόνου σε ΚΕΠ και πάσης φύσεως υπηρεσίες, και από την άλλη την αγορά να ξερνάει θέσεις εργασίας σε ποσότητες που έφθασαν  τελικά στους 1,2 εκατομμύρια άνεργους, περιλαμβάνοντας τους επιτηδευματίες που βιώνουν την οικονομική απραγία χωρίς να προσμετρούνται στους αριθμούς του ΟΑΕΔ, ή να λαμβάνουν κάποιο επίδομα ανεργίας.

Επίκειται δε και η μείωση μισθών που θα χτυπήσει τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα στα μέσα Μαΐου, και η επαπειλούμενη κατάργηση των δώρων τον Ιούνιο, με το επόμενο κύμα μέτρων.

Για λόγους που έχω αναλύσει εκτενώς σε προηγούμενο κείμενο (“Ετοιμαστείτε να σας πάρουνε το σπίτι”), το τοξικό κοκτέιλ προσχεδιασμένης ύφεσης, πτώσης τζίρων, πτώσης εισοδημάτων, με φοροεπιδρομή, και απουσία ρευστότητας στην αγορά, αναπόφευκτα οδηγεί στην ισοδύναμη δήμευση ακίνητης περιουσίας.

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά των πολιτικών επιλογών που οδήγησαν στην καταρράκωση της ελληνικής οικονομίας, υποχρέωσαν αναπόφευκτα σε καθυστερήσεις στις υποχρεώσεις τους, τους ως τότε καλοπληρωτές νοικοκύρηδες, και η αγορά των στεγαστικών πάγωσε, ενώ τα δάνεια σε καθυστέρηση ανεπίσημα φημολογούνται να φτάνουν ως και 25%, βαίνοντας αυξανόμενα. Από ένα σύνολο περί τα 70 δισ. ευρώ σε στεγαστική πίστη, πιθανόν περισσότερα από 17 δισ. ευρώ δεν εξυπηρετούνται, αν η φημολογία των τραπεζικών κύκλων στέκει.

Είναι λογικό, πως όταν δανειολήπτες στεγαστικών βρεθούν εκτός αγοράς εργασίας, ή υποστούν μείωση στο μισθό βάσει του οποίου έβγαλαν το δάνειο, ή ο μισθός τους καθυστερεί όπως στο 90% των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα πλέον, τότε θα είναι σχεδόν αδύνατον να παραμείνουν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους.

Εκτός από τις σχεδόν 2.000 αυτοκτονίες που έχει οδηγήσει αυτή η ανισομερής πίεση στα εισοδήματα, δημιουργεί και αδυναμία πληρωμής σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μας, που έχει να διαλέξει αν το μειωμένο πλέον εισόδημά της θα το διαθέσει σε πληρωμή της δόσεως του στεγαστικού, σε πληρωμή των πάσης φύσεως χαρατσιών, περαιώσεων, τακτοποιήσεων και αυξημένων φόρων, ή στη σίτιση και διαβίωση.

Συμβάλλοντος του νομοθετικού παγώματος των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας για στεγαστικές οφειλές μέχρι τις 200.000 ευρώ, ως το τέλος του 2012, είναι και η αύξηση στις καθυστερήσεις. Για σημαντικό αριθμό νοικοκυριών η καθυστέρηση ξεπερνά τους 6 μήνες (ως και πάνω από 10% φημολογείται), καθώς οι ποινές φυλάκισης για χρέη προς το Δημόσιο άνω των 5.000 ευρώ επίσης νομοθετήθηκε εντός της κρίσης.

Με την επαπειλούμενη σταδιακή κατάργηση της ευεργετικής νομοθέτησης, κατεβάζοντας το ποσόν από τις 200.000 κατά 25.000 ευρώ ανά τρίμηνο, η Τρόικα θα επιφέρει σταδιακή υποτίμηση στις τιμές των ακινήτων στο 50% των σημερινών τους αξιών. Η στεγαστική αγορά θα οδηγηθεί σε μπαράζ πωλήσεων σε κατασχεμένα πάγια, και ο αριθμός των αστέγων πλέον θα ξεπεράσει κάθε αρνητική προσδοκία, καθώς σήμερα διαμένουν στην κατασχεμένη τους πρώτη κατοικία.

Στην παραπάνω ζοφερή εικόνα των μελλούμενων τόσο για την τραπεζική όσο και για την αγορά ακινήτων υπάρχει λύση, συγκεκριμένη και εφαρμοσμένη, που όμως με μεγάλη μου έκπληξη δεν έχω δει να συζητείται σοβαρά από τον πολιτικό κόσμο, ή τις τράπεζες.

Η λύση είναι η δημιουργία μιας “Κακιάς Τράπεζας” (bad bank), που θα αναλάβει την διαχείριση των δανείων που οδεύουν προς το γκρεμό ή έχουν ήδη πέσει, απαλλάσσοντας τις εμπορικές τράπεζες από το άγος των κατασχέσεων και τις ζημίες που θα προκληθούν σε μια αγορά ακινήτων χωρίς πράξεις, και με 400.000 αδιάθετα ακίνητα ήδη στο τσουβάλι της.

Η “Κακιά Τράπεζα” μόνο στο όνομα είναι κακιά, καθώς η λειτουργία της είναι ευεργετική τόσο για τους δανειολήπτες, όσο και για τα τραπεζικά ιδρύματα. Στη Γερμανία χρησιμοποιήθηκε η KfW για το ρόλο αυτό στην επανένωση με την Ανατολική Γερμανία. Το κοινωνικό έργο που θα αναλάβει αυτή η “ειδικού σκοπού” τράπεζα, θα είναι να ελαττώσει το κόστος εξυπηρέτησης των στεγαστικών δανείων αυτών που σήμερα οδεύουν προς, ή έχουν ήδη καταλήξει σε κατασχέσεις, ώστε να επιτρέψει στους δανειολήπτες να διατηρήσουν την στέγη τους ισορροπώντας τη δόση με το νέο μειωμένο εισόδημά τους λόγω εσωτερικής υποτίμησης.

Ο τρόπος που λειτουργεί η λύση “Κακιά Τράπεζα” είναι ο εξής:

1. Ιδρύεται από το κράτος μια νέα τραπεζική οντότητα, με σκοπό να διασώσει τους δανειολήπτες -χωρίς όμως να “χαρίσει” λεφτά όπως γελοιωδώς προτείνουν τελευταία κάποιοι πολιτικοί ανεπάγγελτοι- αλλά διαμορφώνοντας τις δόσεις τους σε ανεκτά επίπεδα.

2. Η “Κακιά Τράπεζα” λαμβάνει χρηματοδότηση από το EFSF ή την EBRD ή κάποια άλλη ευρωπαϊκή τραπεζική οντότητα, ώστε να αγοράσει από τις εμπορικές τράπεζες τις στεγαστικές δανειακές συμβάσεις που παρουσιάζουν πρόβλημα, βάσει κάποιων καθοριστικών κριτηρίων που θα λαμβάνουν υπόψη την πρότερη συμπεριφορά των δανειοληπτών, και τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις υπέρμετρες καθυστερήσεις.

3. Η “Κακιά Τράπεζα” αναθεωρεί τόσο τη διάρκεια όσο και το επιτόκιο κάθε μιας εκ των στεγαστικών συμβάσεων, ώστε να επιτρέψει στους δανειολήπτες να είναι συνεπείς, και να διατηρήσουν το σπίτι τους.

4. Οι όροι θα πρέπει να περιλαμβάνουν επέκταση των δανείων σε πολλές δεκαετίες όπου η τελική αποπληρωμή θα γίνει από τους κληρονόμους του δανειολήπτη αν αυτός αποβιώσει νωρίτερα, ελάττωση του spread όσο δυνατόν χαμηλότερα και κοντά στο επιτόκιο της ΕΚΤ, και οπωσδήποτε τη δυνατότητα να αποπληρώνει μόνο τόκους αν το οικογενειακό εισόδημα υποστεί μείωση λόγω ανεργίας ή η δόση δεν μπορεί να περιοριστεί σε κάποιο συγκεκριμένο ποσοστό του εισοδήματος όπως το 40% που προτείνει με Πράξη Διοικητή η Τράπεζα της Ελλάδος.

Η βασικότερη λειτουργία της “Κακιάς Τράπεζας” όμως δεν θα είναι να ξαλαφρώσει τις εμπορικές τράπεζες από τα επισφαλή δάνεια, αλλά να προστατεύσει την κοινωνία από το κύμα εξαθλίωσης που θα επέλθει όταν λήξει στο τέλος του 2012 η προστασία των δανειοληπτών από εκποιήσεις πρώτης κατοικίας ως 200.000 ευρώ, και να διατηρήσει αυτή την έστω και στοιχειώδη κοινωνική αποδοχή στην εσωτερική υποτίμηση που επιχειρείται για πρώτη φορά στα χρονικά. (Το πείραμα της “εσωτερικής υποτίμησης").

Με λίγα λόγια, αν δεν βρεθεί μια λύση μιας “κοινωνικής τράπεζας” που θα προστατεύσει από την εξαθλίωση όσους σήμερα πλήττονται βάναυσα από την εσωτερική υποτίμηση που επιχειρείται, και την ύφεση που προκαλεί, η κοινωνική εκτροπή είναι βέβαιη. Αντίθετα, με ένα εργαλείο όπως η “Κακιά Τράπεζα” μπορεί και να διασώσουμε ό,τι ελάχιστα ψιχία κοινωνικής συνοχής έχουμε περισώσει ως τώρα.

Ιδού η Ρόδος, ιδού και η “τράπεζα”!

Ίδωμεν.

capital.gr