Nέα Διακυβερνητική Συμφωνία και "προίκα" 200 δισ. στο ΔΝΤ

Σε ένα νέο «Δημοσιονομικό Συμβόλαιο» (fiscal compact) με αυστηρή πειθαρχία και αυτόματες κυρώσεις για τους παραβάτες, συμφώνησαν οι ηγέτες των χωρών της Ευρωζώνης στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών.

Αντίθετα, δεν επετεύχθη ομοφωνία στο θέμα της αλλαγής των Συνθηκών της ΕΕ, αφού η Βρετανία και η Ουγγαρία διαφώνησαν, ενώ Σουηδοί και Τσέχοι επέλεξαν τη μέθοδο της κοινοβουλευτικής διαβούλευσης.

Η Γερμανίδα καγκελάριος και ο Γάλλος πρόεδρος επεδίωκαν τη συμφωνία όλων των κρατών-μελών της ΕΕ για αλλαγή της Συνθήκης. Η Βρετανία αρνήθηκε, ωστόσο, να στηρίξει την κίνηση, λέγοντας ότι θέλει εγγυήσεις που θα προστατεύουν τον χρηματοοικονομικό της κλάδο. Ο κ. Σαρκοζί χαρακτήρισε απαράδεκτο το αίτημα αυτό του Βρετανού πρωθυπουργού Ντ. Κάμερον.

Σαρκοζί και Μέρκελ δήλωσαν επομένως ότι η νέα διακυβερνητική συμφωνία θα υπογραφεί από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, καθώς και από οποιοδήποτε άλλο κράτος που θέλει να συμμετάσχει, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα υπογραφεί από 25 χώρες, εκτός Βρετανίας και πιθανότατα και της Ουγγαρίας.

H κυρία Μέρκελ είπε ότι η Σύνοδος κατέληξε σε «καλό αποτέλεσμα» που θα επιτρέψει στο ευρώ να ανακτήσει την αξιοπιστία του.

«Καταλήξαμε, μετά από μακρές διαπραγματεύσεις, σε ένα καλό αποτέλεσμα», είπε νωρίς την Παρασκευή «θα οικοδομήσουμε μια δημοσιονομική ένωση για το ευρώ που θα είναι ταυτόχρονα και μια ένωση σταθερότητας», πρόσθεσε.

Καλυμμένη αισιοδοξία υπάρχει σε σχέση με τη συμπεριφορά από δω και στο εξής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της οποίας ο επικεφαλής Μάριο Ντράγκι δήλωσε ικανοποιημένος από την απόφαση των «17 συν 6» να κατοχυρώσουν την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, μέσω της διακυβερνητικής μεθόδου.

Η νέα διακυβερνητική συμφωνία θα υπογραφεί μέχρι τον Μάρτιο. Στόχος παραμένει να ενσωματωθούν οι διατάξεις αυτές στις Συνθήκες της ΕΕ όσο το δυνατόν συντομότερα.

Σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις, οι ευρωπαϊκές χώρες (μέσω διμερών δανείων από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες) θα διαθέσουν επιπλέον κεφάλαια έως 200 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ (150 από την Ευρωζώνη και 50 από άλλες ευρωπαϊκές χώρες), ενώ αποφασίστηκε η επίσπευση της λειτουργίας του μόνιμου μηχανισμού ευρωστήριξης (ESM) από τον Ιούλιο του 2012 με «προίκα» 500 δισ. ευρώ.

Επίσης, αποφασίστηκε ότι «κατά περίπτωση», σύμφωνα δηλαδή με τους κανόνες του ΔΝΤ, θα συμμετέχει ο ιδιωτικός τομέας σε μελλοντικές αναδιαρθρώσεις χρεών, ενώ επιβεβαιώθηκε για μία ακόμα φορά η ασυμφωνία για την έκδοση κοινών ευρωομολόγων.

Σε ό,τι αφορά την υπαναχώρηση για το θέμα της συμμετοχής των ιδιωτών, το οποίο έχει επιδεινώσει την κρίση χρέους τα δύο τελευταία χρόνια, πρόκειται σαφώς για μία πολιτική ήττα της κυβέρνησης Μέρκελ.

«(Η απόφαση) θα αποτελέσει τη βάση για ένα καλό δημοσιονομικό σύμφωνο και μεγαλύτερη πειθαρχία στη οικονομική πολιτική των κρατών μελών της ευρωζώνης», είπε ο διοικητής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, εξερχόμενος της Συνόδου.

1) Αυτόματες κυρώσεις, παρέμβαση στους προϋπολογισμούς και το Ευρωδικαστήριο

Η απόφαση ορίζει ότι οι εθνικοί προϋπολογισμοί θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι ή πλεονασματικοί, κανόνας που δεν θα παραβιάζεται όσο το ετήσιο διαρθρωτικό έλλειμμα (το έλλειμμα χωρίς τις θετικές ή αρνητικές κυκλικές επιπτωσεις της οικονομίας) δεν ξεπερνά το 0,5% του ΑΕΠ.

Αυτός ο «χρυσός κανόνας» θα ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία σε συνταγματικό ή ισοδύναμο νομικά επίπεδο. Ο κανόνας θα εμπεριέχει ένα αυτόματο διορθωτικό μηχανισμό, ο οποίος θα ορίζεται από κάθε κράτος-μέλος στη βάση των προτάσεων της Κομισιόν.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα επαληθεύει τη μεταφορά αυτού του κανόνα στο εθνικό δίκαιο.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ακόμη ότι θα εγκρίνουν με τάχιστες διαδικασίες τους νέους κανόνες που πρότεινε η Επιτροπή στις 23 Νοεμβρίου 2011 σχετικά με την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των προσχεδίων προϋπολογισμού και τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, καθώς και την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν ή απειλούνται από σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά την δημοσιονομική τους σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ.

Οι ηγέτες κάλεσαν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εκδώσουν γρήγορα τους κανονισμούς αυτούς, ώστε να τεθούν σε ισχύ για τον προσεχή δημοσιονομικό κύκλο (2014-2020).

Τα κράτη-μέλη που είναι σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα πρέπει να υποβάλλουν στην Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προς έγκριση, ένα οικονομικό πρόγραμμα που θα περιέχει λεπτομερώς τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα οδηγούν στη μείωση του υπερβολικού ελλείμματος. Η εφαρμογή του προγράμματος και τα ετήσια σχέδια προϋπολογισμού που θα στοχεύουν σε αυτό θα επιτηρείται από την Κομισιόν και το Συμβούλιο.

Επίσης, θα συσταθεί ένας μηχανισμός, όπου τα κράτη-μέλη θα αναφέρουν εκ των προτέρων (ex ante) τα σχέδια τους για την έκδοση ομολόγων.

Σε όποιο κράτος το δημοσιονομικό έλλειμμα ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ, θα επιβάλλονται αυτόματες κυρώσεις, εκτός και αν αυτές μπλοκαριστούν από την πλειοψηφία.

Για το δημόσιο χρέος, συμφωνήθηκε ότι στις νέες ρυθμίσες που προωθούνται θα πρέπει να κατοχυρωθεί ο κανόνας για την ετήσια μείωση κατά 5% σε όποια κράτη ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ.

Η Κομισιόν θα εξετάζει τις βασικές παραμέτρους σε κάθε σχέδιο προϋπολογισμού και αν χρειασθεί θα εκφράζει γνώμη. Εάν διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει συμμόρφωση με το Σύμφωνο Σταθερότητας, τότε θα απαιτεί ένα αναθεωρημένο σχέδιο προϋπολογισμού.

Οι πρόεδροι του Συμβουλίου, της Κομισιόν και του Eurogroυp θα έχουν έτοιμες τις προτάσεις για την περαιτέρω εμβάθυνση της δημοσιονομικής ένωσης (και για τις σχέσεις Ευρωζώνης - ΕΕ) τον Μάρτιο του 2012.

Οι ηγέτες της Ευρωζώνης δεσμεύονται να εργαστούν στην κατεύθυνση μίας κοινής οικονομικής πολιτικής και στο πλαίσιο αυτό θα υιοθετηθεί διαδικασία, ώστε να διασφαλίζεται ότι όλες οι σημαντικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζονται από τα κράτη-μέλη του ευρώ, θα συζητώνται και θα συντονίζονται στο επίπεδο της Ευρωζώνης.

Ακόμα, συμφωνήθηκε να πραγματοποιούνται Σύνοδοι Κορυφής της Ευρωζώνης τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο.

2) Το 2012 ενεργοποιείται ο ESM, «προίκα» 200 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ

Για τον προσωρινό μηχανισμό ευρωστήριξης (EFSF) αποφασίσθηκε ότι η μόχλευση των κεφαλαίων του θα γίνει με τους δύο τρόπους που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της 29ης Νοεμβρίου.

Ο μηχανισμός θα παραμείνει ενεργός στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων που θα δρομολογηθούν έως τα μέσα του 2013, όπως προβλέπεται στη συμφωνία-πλαίσιο και θα συνεχίσει να διασφαλίζει τη χρηματοδότηση των εν εξελίξει προγραμμάτων, ανάλογα με τις ανάγκες.

Η ΕΚΤ θα επιβλέπει τη λειτουργία του EFSF. Ο Γάλλος πρόεδρς Νικολά Σαρκοζί είπε ότι η ΕΚΤ θα αναλάβει τη διαχείριση και του ESM.

Οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν στην επίσπευση της λειτουργίας του μόνιμου μηχανισμού ευρωστήριξης (ESM) από τα μέσα του 2012. Αυτό θα γίνει μόλις συμφωνήσουν οι χώρες που προσφέρουν το 90% των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Στόχος είναι να τεθεί σε λειτουργία τον Ιούλιο.

Το ανώτερο «ταβάνι» για τον ESM ορίσθηκε στα 500 δισ. ευρώ και τον Μάρτιο το «ταβάνι» αυτό θα επαναξεταστεί. Τα 500 δισ. ευρώ είναι η συνδυασμένη δανειοδοτική ικανότητα του μηχανισμού (15% σε κεφάλαια και τα υπόλοιπα σε εγγυήσεις).

Κατά το σταδιακό σχηματισμό του καταβεβλημένου κεφαλαίου, η Ευρωζώνη δήλωσε έτοιμη να επιταχύνει τις πληρωμές κεφαλαίου, ώστε να διατηρηθεί ελάχιστη αναλογία 15% μεταξύ του καταβεβλημένου κεφαλαίου και του οφειλόμενου ποσού των τίτλων του ΕSM και να διασφαλιστεί συνδυασμένη πραγματική δανειοδοτική ικανότητα 500 δισ. ευρώ.

Ο Χέρμαν βαν Ρομπάι είπε ότι ο ESM δεν θα έχει τραπεζική άδεια, καθώς δεν υπήρξε συμφωνία των Ευρωπαίων ηγετών.

Μέσα στις επόμενες 10 ημέρες τα κράτη-μέλη θα εξετάσουν και θα επιβεβαιώσουν τη διάθεση επιπλέον κεφαλαίων έως 200 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ, (με τη μορφή διμερών δανείων), ώστε να διασφαλισθεί ότι το Ταμείο έχει επαρκή κεφάλαια για την αντιμετώπιση της κρίσης. Παράλληλα, θα αναζητηθούν και άλλοι επενδυτές, όπως κρατικά ή ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια.

Η συμμετοχή ιδιωτών στα πακέτα στήριξης, θα γίνεται σύμφωνα «με τις αρχές και τους κανόνες του ΔΝΤ». Σε όλα τα νέα ομόλογα που θα εκδίδονται από χώρες της Ευρωζώνης θα υπάρξουν ρήτρες συλλογικής δράσης (collective action clauses), ενώ επαναλαμβάνεται ότι η περίπτωση της Ελλάδας (του «κουρέματος» δηλαδή στα ομόλογα των ιδιωτών) είναι «μοναδική».

Σε επείγουσες περιπτώσεις, για την παροχή βοήθειας θα αρκεί η σύμφωνη γνώμη του 85% (και όχι του 100% όπως σήμερα), αρκεί η Κομισιόν και η ΕΚΤ να συμφωνούν ότι απειλείται η οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθιερότητα στην Ευρωζώνη.

Τέλος, οι ηγέτες της Ευρωζώνης καλωσορίζουν τα μέτρα που έλαβε η ιταλική κυβέρνηση, τη δέσμευση της νέας ελληνικής κυβέρνησης, «που στηρίζεται απ' όλα τα κόμματα», όπως αναφέρεται στο κείμενο, για την πλήρη εφαρμογή του προγράμματος, όπως επίσης και την αξιοσημείωτη πρόοδο που έχουν σημειώσει Ιρλανδία και Πορτογαλία στην εφαρμογή των οικονομικών τους προγραμμάτων.