Αντισταθμιστικά οφέλη και μίζες στο Στρατό

Του Γρηγόρη Ιγγλέση
Δημοτικού σύμβουλου Βόλου
Τέως Υποπτεράρχου Πολεμικής Αεροπορίας

Από την απάντηση του ΥΕΘΑ σε ερώτηση βουλευτή της αντιπολίτευσης σχετικά με την διαθεσιμότητα των αεροσκαφών της Π.Α. καθίσταται εμφανές ότι, είτε ο Υπουργός γνωρίζει το μέγεθος του προβλήματος αλλά για λόγους ενδεχομένως Εθνικά ευαίσθητους δεν υπεισέρχεται στην ουσία του ερώτησης, είτε απλά δεν γνωρίζει. Παρ' ότι θέλω να πιστεύω την πρώτη εκδοχή εν τούτοις, λαμβάνοντας υπ' όψιν την εμπειρία των συμβούλων του εκ κληρονομίας Άκη, δεν αποκλείω και το να έχει άγνοια του προβλήματος. Σε κάθε περίπτωση ο χρόνος θα δείξει την αλήθεια. Εύχομαι ειλικρινά να μην  καταστεί ενδεχόμενη άγνοιά του για το πρόβλημα (ή εσφαλμένη πληροφόρησή του) αιτία εφησυχασμού και καθυστέρησης δρομολόγησης των απαιτουμένων ενεργειών για την διασφάλιση αποτελεσματικής άμυνας της χώρας. Θα παρακολουθούμε και θα περιμένουμε.

            Εκτιμώ πάντως την πρωτοβουλία του για κατάργηση των αντισταθμιστικών ωφελημάτων. Μιας διαδικασίας που, κατά τον πρώην ΓΔΑΕ κ. Βασιλάκο,  απετέλεσε πηγή διαφθοράς και για άλλους πεδίο γκρίζας οικονομικής δραστηριότητας στην «πλάτη» και σε βάρος της Εθνικής Άμυνας. Της διαδικασίας που το πολιτικό σύστημα, συνεπικουρούμενο αναμφισβήτητα από ένστολους παρατρεχάμενους, κομματικούς ή των εταιρειών,  χρησιμοποίησε κατά τρόπο ώστε μια κατ' αρχήν αξιόλογη, και πιθανότατα επωφελής για την χώρα, ιδέα  να συντελέσει στην προώθηση στις Ε.Δ. υπερτιμημένων συστημάτων, τα πλείστα των οποίων απεδείχθησαν από ανεπαρκή στην κάλυψη των απαιτήσεων έως και τελείως άχρηστα. Δεν γνωρίζω τις παραμέτρους που καθόρισαν την στάση του ΥΕΘΑ ως προς αυτό το θέμα. Ενοχές, αυτοκριτική, έντιμη προσπάθεια εξορθολογισμού και διαφάνειας των προμηθειών των Ε.Δ.; Παρά ταύτα μόνο ως θετική μπορεί να εκληφθεί η κατάργηση με νόμο της διαδικασίας μέσω της οποίας οι Ε.Δ. «γέμισαν» με μειωμένων δυνατοτήτων  συστήματα τιμολογημένα σε εξωφρενικές τιμές.

            Θεωρώ πάντως  ότι πρέπει να επισημάνω δύο «συμπτώσεις». Η πρώτη αφορά την  «σημαδιακή» ημερομηνία έγκρισης του νομοσχεδίου από το  Υπουργικό Συμβούλιο, δηλαδή την ημέρα που η Βουλή συζητούσε το σκάνδαλο των υποβρυχίων, ουσιαστικά δηλαδή την υπόγεια διαδρομή μιζών στον Υπουργό, σε στελέχη και σε «παρασιτοβιούντες» στο ΥΕΘΑ και όχι μόνο. Η δεύτερη αφορά την «υπερπροσπάθεια» που κατέβαλε ο εκλεκτός του κ. Βενιζέλου Γενικός Δντης της ΓΔΑΕ Ανπχος Γεωργιόπουλος  από της ημέρας ανάληψης των καθηκόντων του μέχρι και σήμερα να υπογράψει σχεδόν όλες τις πληρωμές των όποιων εκκρεμούντων Α.Ω. από εποχής Άκη και εντεύθεν και τις οποίες ηρνείτο να υπογράψει ο απελθών κ. Βασιλάκος. Άλλωστε, σε πολλά από τα συγκεκριμένα «σκουπίδια» Α.Ω., θα ανακαλύψει κανείς την συμμετοχή του, είτε ως μέλους στις σχετικές επιτροπές που τα ενέκριναν είτε ως τελικού υπογράφοντος (τέως Υπαρχηγός ΓΕΑ). Τυχαίο; Δεν νομίζω.

            Ας προσπαθήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε το εγχείρημα που όπως προανέφερα χαρακτηρίσθηκε ως η πηγή της διαφθοράς στις ένοπλες δυνάμεις. Με τον όρο αντισταθμιστικά ωφελήματα (A.Ω.) ή κατά το ξενόγλωσσο Offsets, νοείται το σύνολο των ανταποδοτικών πράξεων που πραγματοποιούνται από τον προμηθευτή οπλικών συστημάτων, ως αντιστάθμισμα (!) μιας συγκεκριμένης προμήθειας των Ενόπλων Δυνάμεων. Στόχος τους είναι η δημιουργία ελληνικής προστιθέμενης(;)  αξίας και η μεταφορά πολύτιμης(!) τεχνογνωσίας σε εγχώριες βιομηχανίες, ώστε εμμέσως να επιστρέφεται στη χώρα μέρος των τεραστίων κονδυλίων που δαπανώνται για τους αμυντικούς εξοπλισμούς. Αρμόδια για να παρακολουθεί την υλοποίηση των αντισταθμιστικών οφελών (offsets) ήταν η τότε νεοσυσταθείσα Γ.Γ.Ο.Σ.Α.Ε., στην οποία υπήχθη n Γ.Δ.Ε. του ΥΠ.ΕΘ.Α.. Η Γ.Γ.Ο.Σ.Α.Ε. και n Γ.Δ.Ε. συνεπτήχθησαν αργότερα στην τωρινή Γ.Δ.Α.Ε.

            Με αφορμή λοιπόν την αποφυγή νέου φιάσκου τύπου Ιμίων και σε συνδυασμό με την επίπλαστη μέσω δανεικών, χρηματιστηρίου και ανάληψης της ευθύνης για τους καλύτερους ολυμπιακούς αγώνες, έπαρση των Ελλήνων, αναπτύχθηκε μία εξοπλιστική, χωρίς σχεδιασμό και όραμα, υστερία. Ο χώρος των Ε.Δ. έγινε προνομιακό πεδίο πωλήσεων οπλικών συστημάτων των εταιριών. Όμως, για να ευδοκιμήσει μέχρι τέλους η προσπάθεια, θα έπρεπε να αποδειχθεί, τόσο επιχειρησιακά όσο και οικονομικά, συμφέρουσα. Αυτό για να συμβεί, έπρεπε να καταβληθεί συνδυασμένη προσπάθεια από μία σειρά πολιτικοστρατιωτικών επιτροπών που σε κάθε περίπτωση θα εξασφάλιζαν το απαιτούμενο άλλοθι στον Υπουργό σ' ότι αφορά την  δυσκολία καταλογισμού ευθυνών σε περίπτωση που το εγχείρημα θα απετύγχανε ενώ παράλληλα, σε περίπτωση επιτυχίας του, θα εξασφάλιζε την «απρόσκοπτη» καταβολή στους εμπλεκομένους της απαιτούμενης προμήθειας για την προσφορά των υπηρεσιών τους στις εταιρίες. Στα πλαίσια ολοκλήρωσης με επιτυχία της προσπάθειας αυτής (δηλ. υλοποίηση προμήθειας οπλικών συστημάτων με ασφαλή «διακριτική» καταβολή, από τις εταιρίες στους εμπλεκόμενους διαπλεκόμενους πολιτικοστρατιωτικούς, της αμοιβής παροχής των «καλών» τους υπηρεσιών) εφευρέθηκε ο ρόλος των Α.Ω.

            Η όλη σύλληψη ήταν απλή όσο και αποτελεσματική. Μέσω επιτροπών, τόσο του ΑΤΑ και κυρίως του ΓΕΑ, και δεδομένης της στάσης των στρατιωτικών για υπερεξοπλισμό της χώρας με οτιδήποτε(!) σχεδόν χαρακτηρίζεται ως οπλικό σύστημα, η επιχειρησιακή αιτιολόγηση της προμήθειας (την οποία σε μεγάλο βαθμό συνεπικουρούσαν και προωθούσαν, κυρίως μέσω γνωριμιών αλλά ίσως και όχι μόνο, στελέχη των ενδιαφερομένων εταιριών, τέως ένστολοι ή πολίτες)ήταν μάλλον εύκολη υπόθεση. Μάλιστα, εκείνη την εποχή, οι Έλληνες Στρατηγοί στο ΝΑΤΟ, απελάμβαναν του χαρακτηρισμού που παλαιότερα απευθυνόταν σε Τούρκους. Ελέγετο δηλαδή ότι οι Έλληνες αντιδρούν στην όποια προσφορά νέου οπλικού συστήματος με την λογική του μικρού παιδιού σ' ότι αφορά κάθε νέο παιγνίδι (τα θέλω όλα και τα θέλω τώρα).

            Αφού λοιπόν η προμήθεια ήταν ασφαλώς αιτιολογημένη και «δεμένη» επιχειρησιακά, έπρεπε να αποδειχθεί και το συμφέρον για την χώρα από οικονομικής πλευράς. Προκειμένου αυτό να καταστεί δυνατό έπρεπε να παρουσιαστεί το κόστος της προμήθειας ως πολύ χαμηλό (εί δυνατόν και το χαμηλότερο) σε σχέση με τα ισχύοντα στις αγορές. Έπρεπε δηλαδή η προμήθεια να συναναδεικνύει και   την εξυπνάδα της φυλής που λόγω του πατρογονικού μας DNA καταφέραμε για μία ακόμη φορά να «ξεγελάσουμε» τους προμηθευτές και να «ψωνίσουμε» τα καλύτερα σε εξευτελιστικές τιμές.  Στο σημείο αυτό, πιθανότατα και με την συμπαιγνία των εταιριών, υπεισέρχεται η μεθόδευση των Α.Ω. Προκειμένου το κόστος της αρχικής προμήθειας να εμφανισθεί χαμηλότερο, σε συμφωνία με τις προμηθεύτριες εταιρίες, συνεφωνείτο μία εξαιρετική έκπτωση σε συνδυασμό όμως με την παροχή, έναντι τιμήματος από τις εταιρίες, κάποιων Α.Ω. Τα Α.Ω. θα τα πρότεινε / επέλεγε η Ελληνική πλευρά (με την βοήθεια των εταιριών), πάλι μέσω επιτροπών για να αποφεύγεται η όποια αναζήτηση ευθυνών. Βεβαίως τα Α.Ω. ήταν κατά βάση συστήματα μηδαμινής ή ελάχιστης επιχειρησιακής σπουδαιότητας (εξ' ού και απαξιώθηκαν τάχιστα) με υπερτιμολογημένο κόστος. Για τον λόγο αυτό, στα πλείστα εξ' αυτών, το υπερκοστολογημένο κομμάτι τους αφορά το software που τα συνοδεύει. Άλλωστε είναι δυνατό να αξιολογηθεί με ακρίβεια και να μετατραπεί σε χρήμα το μέγεθος της  «διανοίας» που το εκπόνησε; Πως αυτό θα μπορούσε να γίνει δεδομένης της γενικότερης στάσης όπως αυτό  παρουσιασθεί όντως ως εξαιρετικό προκειμένου να δικαιολογείται το, υψηλό μέν αλλά σε προσφερόμενη φιλική τιμή ως Α.Ω. δε,  κόστος του;

            Για να γίνει αντιληπτό το θέμα των Α.Ω. θα σας το παρουσιάσω απλουστευμένα. Ένα σύστημα που στην αγορά κόστιζε π.χ. 1000 ? προσεφέρετο στα 900 ? (!) αλλά συνοδευόμενο (μετά από άιτημα της Ελληνικής πλευράς που είχε ανακαλύψει κελεπούρι) από Α.Ω. ύψους 200 ?. Έτσι το συνολικό κόστος έφτανε τα 1100 ?. Δεδομένου ότι τα Α.Ω. κόστιζαν πραγματικά περίπου 10 μόνο ? το κόστος συνολικά αντί των 900 έφτανε τα 1090  ?. Σαφώς η εταιρία απελάμβανε περισσότερα των 1000 ?  της πραγματικής αξίας του συστήματος ενώ περίσσευαν και αρκετά για αμοιβή παροχής καλών υπηρεσιών των συντελεστών μιας τόσο επιτυχημένης προμήθειας. Δηλαδή επετυγχάνετο το αδιανόητο. Και η πίτα σωστή και ο σκύλος χορτάτος. Αν τα προαναφερθέντα ποσά τα δείτε ως εκατομμύρια ή ίσως και δεκάδες εκατομμύρια ευρώ θα κατανοήσετε του λόγους που ο κ. Βασιλάκος απεκάλεσε την διαδικασία των Α.Ω. ως πηγή διαφθοράς.

            Πάντως, μετά και την κατάργηση της διαδικασίας των Α.Ω. το ερώτημα παραμένει. Τι θα γίνει με τα Ωφελήματα ελαχίστης Ωφέλειας για τις Ε.Δ.; Στην Πολεμική Αεροπορία το μόνο που γνωρίζω να χρησιμοποιείται είναι η κτιριακή υποδομή (υπόστεγα κ.λ.π.) της 116 Π.Μ. Ο λόγος είναι προφανής. Το συγκεκριμένο Α.Ω. (που ουσιαστικά και με βάση την νομοθεσία δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως τέτοιο) είναι το μόνο που δεν περιέχει software. Τι θα γίνει λοιπόν με τα υπόλοιπα. Και τι θα γίνει με εκείνους που τα εισηγήθηκαν ως ωφέλημα; Τι θα γίνει με εκείνους που τα πλήρωσαν σε μεγάλο ποσοστό προκαταβολικά (άρχοντες έ!); Τι θα γίνει με εκείνους που, ενώ τα συστήματα δεν λειτουργούν ή δεν χρησιμοποιούνται, επιδιώκουν σύναψη συμβάσεων Follow - On Support για την συντήρηση και υποστήριξή τους;

Tο άρθρο δημοσιεύθηκε στις 29/5/2011 στον "ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ" Βόλου (σελ. 28)