Σαμαράς στην Ευρώπη: από την άμυνα στην επίθεση

Η επίσκεψη Αντώνη Σαμαρά στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), άνοιξε μια νέα περίοδο για το ευρωπαϊκό προφίλ του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης στην Ελλάδα.
Πέρασε από την αμυντική σε επιθετική φάση: ως τώρα προσπαθούσε να αποφύγει τις επικρίσεις κάποιων ευρωπαίων ηγετών και την «απομόνωση» που κάποιοι (όχι πολλοί) προσπαθούσαν να του επιβάλλουν και πολλοί (κυρίως στην Αθήνα) διακαώς εύχονταν. Και το είχε επιτύχει κατά κοινή ομολογία…
Τώρα έθεσε ως στόχο να δημιουργηθεί μια ισχυρή τάση μέσα στο ΕΛΚ που θα αμφισβητεί την στρατηγική της ατέλειωτης λιτότητας στρατηγική ανάπτυξης ως διέξοδο από την κρίση. και τη μεταστροφή της σε στρατηγική ανάπτυξης ως διέξοδο από την κρίση.
Και σε αυτό, πλέον, έχει πολλούς συμμάχους...
Στην προηγούμενη – την αμυντική – περίοδο κύριο επιχείρημα του Σαμαρά ήταν ότι το Μνημόνιο δεν μπορούσε να βγει, άρα δεν θα είχε αποτελεσματικότητα, κι ότι η κοινωνία θα εμφάνιζε συμπτώματα διάλυσης στο μεταξύ. Και θα ’πρεπε να υπάρχει «αλώβητο» ένα ισχυρό ευρωπαϊκό αστικό κόμμα, να προσφέρει εναλλακτική λύση στην ελληνική κοινωνία.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες άκουγαν μέχρι πρόσφατα με ευγενικό σκεπτικισμό το επιχείρημα ότι το «Μνημόνιο δεν μπορεί να βγει». Αλλά πείθονταν πολύ περισσότερο με το επιχείρημα ότι «δεν στηρίζουμε το Μνημόνιο, για να μπορούμε να απευθυνθούμε στην κοινωνία, όταν το Μνημόνιο καταρρεύσει και να της προσφέρουμε τότε ελπίδα εναλλακτικής διεξόδου».
Έτσι ο Σαμαράς γλίτωσε την «απομόνωση» εξ αρχής. Αλλά εμφανιζόταν περισσότερο ως «εφεδρεία» του ΕΛΚ, όταν (και αν) τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά στο μέλλον.
Τώρα έφτασε… το μέλλον! Τα πράγματα ήδη δεν πάνε καλά. Το Μνημόνιο δεν βγαίνει…
Κι αυτό δεν αποτελεί πρόβλεψη για το αύριο. Αποτελεί πια διαπίστωση του παρόντος: Πέρσι υπήρξε «περίσσευμα μέτρων»«υστέρηση αποτελεσμάτων», υστέρηση από τους στόχους που είχαν τεθεί. (πάρθηκαν μέτρα παραπάνω απ’ όσα προέβλεπε το Μνημόνιο) και παρ’ όλα αυτά υπήρξε
Και φέτος, στο πρώτο δίμηνο τα δημόσια έσοδα υστέρησαν κατά 9% από πέρσι, έναντι προβλεπόμενης αύξησης κατά 8% σε σχέση με πέρσι!
Κι αυτό δεν αποτελούσε πια ισχυρισμό του Σαμαρά στο ΕΛΚ. Την προηγούμενη μέρα τα στοιχεία αυτά ήταν δημοσιευμένα στην εφημερίδα Wall Street Journal…
Δεν χρειάστηκε να ρωτήσει κανείς το Σαμαρά: εσείς τι προτείνετε; Γιατί αυτό που τους είχε ήδη πει στο παρελθόν, τώρα το παραδέχθηκαν οι περισσότεροι  σιωπηλά, κουνώντας το κεφάλι: Τα αλλεπάλληλα μέτρα, δεν μειώνουν το έλλειμμα, βαθαίνουν την ύφεση. Μειώνουν τη φοροδοτική ικανότητα της Οικονομίας. Το πρόβλημα δεν είναι απλώς τι εναλλακτική λύση υπάρχει. Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι η «λύση» που ήδη εφαρμόζεται χειροτερεύει το αρχικό πρόβλημα.
Έτσι ακριβώς τους το είπε ο Σαμαράς κατάμουτρα, μέσα στη Σύνοδο των αρχηγών του ΕΛΚ:
– Η εφαρμοζόμενη πολιτική στη χώρα μου δεν σταθεροποιεί την Οικονομία, τη βυθίζει σε παγίδα υπερχρέωσης (debt trap).
Δεν απέφυγε και το λογοπαίγνιο: Το debt trap (παγίδα υπερχρέωσης) ακούγεται πολύ παραπλήσια, κάνει συνήχηση, με το death trap που σημαίνει «παγίδα θανάτου»…

Τους το έκανε και πιο λιανά: Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένη μεγάλου κύρους οικονομετρική μελέτη, την οποία είχε στα χέρια του και στην οποία παρέπεμψε τους άλλους ηγέτες, για να μειώσει η Ελλάδα στην επόμενη 20ετία το χρέος της στα επίπεδα του 60% (όπως προβλέπει το νέο Σύμφωνο Οικονομικής Διακυβέρνησης) χρειάζεται να διατηρήσει «πρωτογενή πλεονάσματα από 8,4% ως 14,5%!
Η ίδια διεθνής μελέτη αναφέρει ότι τα τελευταία 50 χρόνια καμία ευρωπαϊκή χώρα (πέραν της Νορβηγίας, που δεν ανήκει στην Ένωση) δεν κατάφερε να διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από 6%. Και η Νορβηγία που κατάφερε λίγο παραπάνω, το πέτυχε λόγων των μεγάλων εσόδων της από τα πετρέλαια της Βόρειας Θάλασσας.
Πώς η Ελλάδα θα επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα πολύ παραπάνω απ’ αυτά; Πώς θα τα καταφέρει για μια 20ετία αυτό που ως τώρα δεν έχει καταφέρει κανείς, όταν ήδη η ύφεση τρέχει με 6,6% και παίρνονται συνέχεια νέα περιοριστικά μέτρα, προεξοφλώντας συνέχιση της ύφεσης;
Οι υπόλοιποι αρχηγοί, για μιαν ακόμα φορά κούνησαν το κεφάλι…
Να σημειωθεί ότι «πρωτογενή πλεονάσματα» πάνω από 7,2% σημαίνουν για την Ελλάδα δημοσιονομικά πλεονάσματα. Δηλαδή δεν αρκεί να μηδενίσουμε το έλλειμμα πρέπει να πάμε και σε πλεόνασμα. Αυτά να τα ακούνε κάποιοι που πίστευαν ότι ο στόχος για μηδενισμό του ελλείμματος ήταν «υπερβολικός» και «αχρείαστος»…
Τώρα με το «κουστούμι» που μας έκοψαν στις Βρυξέλλες, ο μηδενισμός του ελλείμματος είναι «μετριοπαθής» και μάλλον ανεπαρκής στόχος.
Χρειάζεται να πάμε πολύ πιο μακριά. Και η κυβέρνηση που χλεύαζε το «μηδενισμό του ελλείμματος» τώρα υπέγραψε πρόθυμα τα μεγάλα πλεονάσματα για τα επόμενα χρόνια…
Ο Σαμαράς τους το είπε ευθέως: Δεν είμαι αντίθετος με τους στόχους της σταθεροποίησης. Κι εγώ θέλω μείωση του ελλείμματος, και μάλιστα πολύ πιο δραστική. Κι εγώ θέλω διαρθρωτικές αλλαγές που θα απελευθερώσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και μάλιστα πολύ πιο αποφασιστικά και γρήγορα. Αλλά η πολιτική με την οποία επιδιώκουμε αυτούς τους στόχους είναι λανθασμένη. Και οδηγεί στα αντίθετα αποτελέσματα. Και οι υπόλοιποι αρχηγοί τον άκουγαν, χωρίς καμία διάθεση να τον διακόψουν. Ή να τον αντικρούσουν…

Αλλά δεν έμεινε στα ελληνικά. Προχώρησε αμέσως και στο υπό συζήτηση εκείνη τη στιγμή Ευρωπαϊκό Σχέδιο και τους είπε παρόμοια πράγματα:
– Κι εγώ υποστηρίζω την ανάγκη για μείωση των ελλειμμάτων και έλεγχο στο χρέος των ευρωπαϊκών οικονομιών. Αλλά έχω συγκεκριμένες επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα μερικών πλευρών του Σχεδίου που συζητάμε.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις δύο πιο σοβαρές: Δηλαδή στο να συμμετέχουν ιδιώτες στο ρίσκο των κρατικών ομολόγων. Αυτό, τους προειδοποίησε, θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Θα αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού των πιο αδύναμων χωρών. Θα φέρει πιο κοντά αυτό που θέλουμε να αποφύγουμε. Θα σπρώξει χώρες που έχουν πρόβλημα και μπορούν ακόμα να το αντιμετωπίσουν, έξω από τις διεθνείς αγορές, μιαν ώρα αρχύτερα.
Τους προειδοποίησε αμέσως και «για τις αυστηρές προϋποθέσεις» (conditionality) που τίθενται κάθε φορά για να βοηθηθεί μια χώρα με πρόβλημα:
– Οι προϋποθέσεις αυτές ωφελούν όταν παρέχουν κίνητρα στις χώρες να εξυγιάνουν τις οικονομίες τους και να σταθεροποιήσουν τα δημοσιονομικά τους. Αλλά όταν τους αφαιρούν κάθε δυνατότητα να βγουν από την κρίση, όταν τις βυθίζουν όλο και περισσότερο σε μια κρίση δίχως τέλος, κάνουν μεγαλύτερη ζημιά είναι «σαν να πυροβολούμε τα πόδια μας» (ελεύθερη μετάφραση του όρου που χρησιμοποίησε: self-defeating).
Δεν ήταν η πρώτη φορά που ακούστηκαν αυτά τα επιχειρήματα σε Σύνοδο του ΕΛΚ. Δεν ήταν η πρώτη φορά που τα είπε ο ίδιος ο Σαμαράς…
Τώρα, όμως τα είπε πιο αποφασιστικά και όλα μαζί. Και τώρα, με την προετοιμασία που είχε γίνει τις προηγούμενες φορές, οι περισσότεροι τα βρήκαν απολύτως λογικά.
Τώρα η Γερμανία (κι όχι απλώς η Καγκελάριος Μέρκελ) βρίσκεται μάλλον στη μειοψηφία. Παρ’ όλα αυτά παραμένει μακράν ισχυρότερη μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και περνάει τις απόψεις της – πιέζοντας όμως, όχι πείθοντας πια, τους υπόλοιπους.
Και τις περνάει αρκετά «νοθευμένες». Όχι τόσο «νοθευμένες» ώστε να αλλοιώνονται. Αλλά αρκετά «νοθευμένες», ώστε να μην έχουν πολλές πιθανότητες να εφαρμοστούν στην πράξη.
Όπως είπε ο ίδιος ο Πρόεδρος του Eurogroup πριν λίγες μέρες, οι αποφάσεις αυτές κινδυνεύουν πια να γίνουν «ένα ακόμα παιδί της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα πεθάνει λίγο μετά τη γέννησή του».

Με τον Πέδρο Κοέλιο

Μεταξύ άλλων, ο νέος Μηχανισμός Στήριξης θα έχει (μετά το 2013) στη διάθεσή του κεφάλαια λίγο περισσότερα απ’ ότι ο «προσωρινός», αλλά πολύ λιγότερα απ’ όσα απαιτούνται για να αντέξει το «βάρος» Ιρλανδίας, Πορτογαλίας και Ισπανίας, αν το χρειαστούν οι δύο τελευταίες ως τότε. Και με τη πρόβλεψη για «συμμετοχή των ιδιωτών στο ρίσκο» κάνουν ότι μπορούν να βάλουν και τις δύο Ιβηρικές χώρες σε ένα Μηχανισμό, που δεν μπορεί να τις αντέξει!
– Το πρόβλημα λοιπόν, της Ευρώπης δεν λύθηκε. Παραμένει. Κι εν μέρει επιδεινώνεται…
– Το ελληνικό πρόβλημα επίσης δεν λύθηκε με την επιμήκυνση και τη μικρή μείωση των επιτοκίου. Παραμένει κι αυτό. Κι επιδεινώνεται (με τα αλλεπάλληλα νέα περιοριστικά μέτρα που αποδεικνύονται όλο και πιο αναποτελεσματικά, όπως τους είπε καθαρά ο Σαμαράς).
Η διαφορά είναι ότι έχει πέσει πια στο τραπέζι η πραγματική λύση – το ευρωομόλογο – για το οποίο κατ’ επανάληψιν τους μίλησε ο Σαμαράς, όπως κι άλλοι.
Κι ότι διαμορφώνεται ήδη στο ΕΛΚ (που είναι η κυρίαρχη δύναμη μέσα στην Ένωση) ένας συνασπισμός χωρών και δυνάμεων που βλέπουν όλο και πιο καθαρά, ότι αυτή η στρατηγική της συνεχούς λιτότητας-τιμωρίας των ασθενέστερων δεν βοηθά κανένα και διαλύει την Ένωση.
* Ο Ενταν Κένυ, ο Ιρλανδός που συμμετέχει στη Σύνοδο του ΕΛΚ – ως προχθές αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, σήμερα Πρωθυπουργός της χώρας του – διέσωσε τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές της Ιρλανδίας (παρά τις σφοδρές πιέσεις να τους ανεβάσει) και τώρα ψάχνει αλλού (στις ΗΠΑ και όχι μόνο) να βρει οικονομική βοήθεια. Και να μην εξαρτάται μόνο από τη γερμανοκρατούμενη Ένωση.
* Ο Πέδρο Κοέλιο, επίσης μέλος του ΕΛΚ, ανέτρεψε την κυβέρνηση Σόκρατες αρνούμενος να ψηφίσει το τέταρτο πακέτο λιτότητας, και όλα δείχνουν ότι θα είναι ο επόμενος Πρωθυπουργός. Διακηρύσσει σε όλους τους τόνους (όπως και ο ίδιος ο ως τώρα Πρωθυπουργός Σόκρατες) πως θα κάνει ό,τι μπορεί να αποφύγει την ένταξη στο Μηχανισμό «για να μη γίνει η χώρα του Ελλάδα».
Η Ελλάδα του Μνημονίου είναι ήδη «παράδειγμα προς αποφυγήν» για τους όλους τους ηγέτες χωρών με παρόμοια προβλήματα. Όχι μόνο γιατί τα μέτρα ήταν οδυνηρά. Αλλά, κυρίως γιατί τα μέτρα είναι αναποτελεσματικά.
Κι αυτό αποτελεί μια ακόμα δικαίωση της κριτικής Σαμαρά.
Τέλος ο Ισπανός Μαριάνο Ραχόϊ – κι αυτός μέλος του ΕΛΚ – έχει μετακινηθεί σε πολιτική απόρριψης της ατέλειωτης λιτότητας, κι επιμένει να αποφύγει η Ισπανία την ένταξη στο Μηχανισμό. Όπως όλα δείχνουν θα είναι κι αυτός ο επόμενος Πρωθυπουργός της χώρας του, πιθανότατα μέσα στο χρόνο.
Κι αμέσως μετά, ο ίδιος προβλέπει, θα πάρει σειρά να γίνει Πρωθυπουργός και ο Σαμαράς στην Ελλάδα…
Τέλος ο Σαμαράς τους είπε και το γεωπολιτικό επιχείρημα: Την ίδια στιγμή που οι κοινωνίες μας δοκιμάζονται από μια εσωτερική κρίση, λόγω της ατελείωτης λιτότητας δίχως τέλος και δίχως αποτελέσματα, δίπλα μας, στη Βόρειο Αφρική ξεσπάνε αλλεπάλληλες κοινωνικές εκρήξεις. Αυτός ο συγχρονισμός δύο κρίσεων, μιας εσωτερικής και μιας εξωτερικής μπορεί να έχει πολύ αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα…
Αυτή η παρατήρηση αναστάτωσε πολλούς παρευρισκόμενους. Γιατί με το επιχείρημα «συγχρονισμού των κρίσεων» καταλαβαίνουν ότι ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση του Ευρωπαϊκού Νότου, θα αρχίσει να απειλεί άμεσα και τον Ευρωπαϊκό Βορρά.
Ο Σαμαράς κλιμακώνει τη μάχη του μέσα στην Ευρώπη, κι ενίσχυσε σημαντικά το προφίλ του μέσα στο ΕΛΚ. Αναγνωρίζεται πλέον ο ρόλος του και η κριτική του. Παρά το γεγονός ότι εκεί που συμμετέχει (ως αρχηγός αντιπολίτευσης στη σύνοδο του ΕΛΚ) δεν έχει τη δύναμη να αλλάξει τα πράγματα. Δεν μπορεί να τα αλλάξει, αλλά δημιουργεί συσχετισμούς διαπραγμάτευσης για τη μελλοντική αλλαγή τους. Κι αυτό άρχισε ήδη να φαίνεται…
Σε αντίθεση με κάποιους άλλους, που υπογράφουν ό,τι τους δίνουν, δεν διαπραγματεύονται το παραμικρό, κι ύστερα εμφανίζουν ως «μεγάλη νίκη» της οριακή βελτίωση αυτών που οι ίδιοι υπέγραψαν πέρσι.
Και που, έτσι κι αλλιώς, δεν βγαίνουν…
Σιγά-σιγά η Ελληνική Κυβέρνηση παύει να είναι το «καλό παιδί».
Μάλλον είναι το «παράδειγμα προς αποφυγήν»…
Ο «σπασίκλας» που ό,τι κι αν κάνει μένει πίσω.
Δεν ξέρω αν ο Κέννι εμφανίζεται πια ως «ο Σαμαράς της Ιρλανδίας»…
Ούτε αν ο Κοέλιο, ως  «ο Σαμαράς της Πορτογαλίας»…
Αν και μερικοί κάνουν τέτοιους συνειρμούς.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Σόκρατες, εμφανίζεται πια ως «ο Γιώργος Παπανδρέου της Πορτογαλίας».
Που η κ. Μέρκελ, παρ’ όλη την «αδυναμία» που του έχει, δεν κατάφερε να τον σώσει…

http://www.antinews.gr/2011/03/27/93485/