Η μάχη του Μαραθώνα

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Συμπληρώθηκαν 2.500 έτη από τον θρίαμβο των Αθηναίων και Πλαταιέων κατά των Περσών. Τότε “Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν” (επίγραμμα Σιμωνίδη). Με την ευκαιρία της επετείου τονίστηκαν εκείνα που κατά καιρούς έχουν γραφεί τόσο από Έλληνες όσο και από άλλους Ευρωπαίους μετόχους του δυτικού λεγομένου πολιτισμού. Θεωρείται από πολλούς ότι η ελληνική νίκη υπήρξε σταθμός στην παγκόσμια ιστορία. Υπήρξε νίκη του πολιτισμού κατά της βαρβαρότητας, της ελευθερίας κατά της δουλείας, της λογικής κατά του ανατολικού μυστικισμού. Εκείνο που θα αποφύγουν οι πολλοί να αναλύσουν είναι το πόσο επηρέασε τους νικητές το πνεύμα των ηττημένων και ποιές οι συνέπειες αυτής της επιρροής.

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας του Νότου είχαν υιοθετήσει αυστηρό διαχωρισμό των ιδίων από όλους τους άλλους, τους οποίους χαρακτήριζαν συλλήβδην βαρβάρους. Η επιχειρούμενη στις ημέρες μας από Νεοέλληνες, κατά βάση μη ειδικούς, άμβλυνση αυτού του διαχωρισμού με βάση απόσπασμα εκ του “πανηγυρικού λόγου” του Ισοκράτους (380 π.Χ.) μαρτυρεί ότι οι....
απόγονοι εκείνων που μεγαλούργησαν μάλλον δεν μετέχουμε της ελληνικής παιδείας. Μάλιστα με ανεξήγητη υστερία επιχειρούμε την κατεδάφιση όλων εκείνων που μας συνδέουν με την ελληνική αρχαιότητα, αφού πιστέψαμε προηγουμένως ότι έχουμε ξεμπερδέψει με το “σκοτεινό” Βυζάντιο, του οποίου την κληρονομιά αποποιηθήκαμε. Ο διαχωρισμός σε Έλληνες και βαρβάρους είχε φθάσει στο σημείο να χαρακτηριστούν βάρβαροι από τους Θουκυδίδη και Δημοσθένη (για διαφορετικούς λόγους) ακόμη και οι Μακεδόνες με ιστορικές συνέπειες οδυνηρές για τη Νέα Ελλάδα κατά τους πρόσφατους αιώνες. Η λέξη βάρβαρος είναι ηχομιμητική και δήλωνε αρχικά τον μη ομιλούντα την ελληνική. Με την πάροδο του χρόνου κατέληξε να σημαίνει εκείνον που χαρακτηρίζεται από αγριότητα και αδυνατεί να αναπτύξει πολιτισμό ή να υιοθετήσει πολιτιστικά στοιχεία του πολιτισμού άλλων.

Περί πολιτισμού έχουν γραφεί πλείστα όσα, κατά κανόνα όμως αποφεύγεται η διάκριση μεταξύ τεχνικού και πνευματικού πολιτισμού, όπου ο όρος “πνευματικός” εννοείται με τη χριστιανική έννοια. Όλοι μαθαίνουμε από την ιστορία ότι οι πρώτοι τεχνικοί πολιτισμοί αναπτύχθηκαν στην εύφορη Μεσοποταμία και στην Αίγυπτο. Και παρά την αίσθηση του ελληνικού μονοπωλείου 3 από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου είναι κατασκευάσματα εκτός ελληνικού πολιτισμού, μάλιστα προηγούνται χρονικά. Δεν υπήρξαν λαοί, οι οποίοι να περιορίστηκαν στην ανάπτυξη τεχνικού πολιτισμού και μόνο δίχως κάποιον εκπρόσωπό τους, ο οποίος μέσα στο σκότος της ειδωλολατρείας να ανέπτυξε απόψεις με άρωμα πνευματικότητας. Υπό το πρίσμα αυτό εξετάζοντας τη διάκριση που επιχείρησαν οι πρόγονοί μας διαβλέπουμε πνεύμα αλαζονείας, χωρίς να αφήνουμε τη διαπίστωση αυτή να μας οδηγήσει στην υποτίμηση της θαυμαστής τους πορείας τους στο ιστορικό στερέωμα.

Ο Δαρείος, που οργάνωσε την πρώτη εκστρατεία κατά των Ελλήνων, είχε φονεύσει 55.000 εξεγερθέντες σε περιοχή της αχανούς αυτοκρατορίας του. Δεκαετίες αργότερα οι Αθηναίοι εφόνευσαν όλους τους άνδρες της Μήλου, επειδή αντιστάθηκαν, και πούλησαν τα γυναικόπαιδα στα σκλαβοπάζαρα. Αιώνες αργότερα οι καυχόμενοι ως συνεχιστές του αρχαιοελληνικού πολιτισμού Δυτικοευρωπαίοι, χριστιανοί πλέον κατ’ όνομα, εξόντωσαν τους ιθαγενείς της Αμερικής, εξανδραπόδισαν τους κατοίκους της Αφρικής, καταπίεσαν τους λαούς των αποικιών τους, προκάλεσαν αγριότατους, φονικότατους και καταστροφικότατους πολέμους, υποτίμησαν μέχρι πλήρους απωλείας της αξίας του τον άνθρωπο! Τα του πολιτισμού λοιπόν ας τα διαχειριζόμαστε προσεκτικότερα.

Η αγάπη προς την ελευθερία υπήρξε από τις πλέον χαρακτηριστικές αρετές των αρχαίων Ελλήνων. Το βασίλειο των Περσών, όπως και τόσα άλλα της Ανατολής με εξαίρεση μοναδική το θεοκρατικό Ισραήλ, ήσαν θεμελιωμένα στην απόλυτη μοναρχία, κύριο γνώρισα της οποίας ήταν ο επεκτατισμός για λόγους απληστίας και κενοδοξίας. Άμεση συνέπεια αυτού ήταν η δουλοκτησία. Οι Έλληνες όχι μόνο δεν προσέφεραν γην και ύδωρ προς τους απεσταλμένους του Δαρείου, αλλά έλαβαν την απόφαση να αντισταθούν στη στρατιά που επιβουλευόταν την ελευθερία τους. Με κάποιες ταλαντεύσεις βέβαια, καθώς κάποιοι πάντοτε επηρεάζονται από τους συσχετισμούς των δυνάμεων. Σημασία έχει πάντως η τελική απόφαση. Οι Έλληνες με τη νίκη τους δεν διατήρησαν μόνο την ελευθερία τους εξαναγκάζοντας τους Πέρσες να περιορισθούν σε κυριαρχία επί της ασιατικής ηπείρου και μόνο. Έδειξαν περίτρανα στην ιστορία αυτό που τόσο χαρακτηριστικά διατύπωσε με τον δυνατό του στίχο ο Παλαμάς: “Η μεγαλοσύνη στα έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα. Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το αίμα”! Αυτή η αγάπη προς την ελευθερία υπήρξε η πιό λαμπρή κληρονομιά. Και ο Έλληνας επί αιώνες επαναλάμβανε το κατόρθωμα των μαραθωνομάχων, καθώς, όπως γράφει ο Μακρυγιάννης “όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά”!

Η ελευθερία θεωρείται άρρηκτα συνυφασμένη με τη δημοκρατία. Αυτή δεν είχε συμπληρώσει ακόμη ούτε δύο δεκαετίες στην Αθήνα, όταν διεξήχθη η μάχη στον Μαραθώνα. Τη μάχη παρακολούθησε ο τελευταίος προ αυτής τύραννος, ο Ιππίας, ο οποίος αναζήτησε καταφύγιο στην αυλή του Δαρείου. Αργότερα η αυλή αυτή θα φανεί πολύ “φιλόξενη” για πλείστους όσους Έλληνες αισθάνονταν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Αυτή η δημοκρατία κατεδίκασε μετά έτος από τον θρίαμβο τον Μιλτιάδη, τον κύριο συντελεστή της νίκης, αρχικά σε θάνατο και στη συνέχεια σε βαρύτατο πρόστιμο. Ο ήρωας πέθανε μετά από λίγο στη φυλακή! Κανείς διαχρονικά δεν ανέλυσε την αχίλλεια πτέρνα της δημοκρατίας, τη δημαγωγία (τον σύγχρονο λαϊκισμό) ούτε και την άλλη της επιβολής των οικονομικά και οικογενειακά ισχυρών, γεγονός που οδήγησε τον θαυμαστό Θουκιδίδη να γράψει το “λόγω μεν δημοκρατία έργω δε του πρώτου ανδρός αρχή”! Αυτή η στρεβλή δημοκρατία απετέλεσε το πρότυπο για τη μόρφωση της σύγχρονης δημοκρατίας αστικού τύπου, για την οποία τόσο καυχάται η Δύση και οι δικοί μας ετερόφωτοι δημαγωγοί! Εκείνοι παραβλέπουν τα μύρια όσα εγκλήματα διέπραξαν στο όνομα της δημοκρατίας σ’ όλη την έκταση του πλανήτη. Οι δικοί μας, αμέτοχοι της παιδείας των προγόνων μας, αδυνατούν να εννοήσουν πως οι νικητές των μαχών υποδουλώθηκαν στη συνέχεια στον τύραννο της Ανατολής μέσω των δαρεικών (περσικών νομισμάτων) και αποδέχθηκαν να ρυθμίζει τα πράγματα των ελληνικών πόλεων η περσική αυλή. Μεγαλοϊδεάτες στο έπακρο προβάλλουν την ακρόπολη χωρίς να ψελλίζουν λέξη ότι την έκτισαν δούλοι με χρήματα των άλλων ελληνικών πόλεων, τους οποίους οι “ελεύθεροι” Αθηναίοι είχαν καταστήσει φόρου υποτελείς και τιμωρούσαν παραδειγματικά τους αρνούμενους, όπως οι Μήλιοι, να συμμορφωθούν. Γι’ αυτό και ουδεμία υποψία περνά από το νού τους ότι στα πλαίσια της συμμαχίας του ΝΑΤΟ είμαστε φόρου υποτελείς, αν όχι δούλοι, των Αμερικανών, που καμαρώνουν αμέτοχοι όντες της παιδείας μας, επειδή τάχα παρέλαβαν τη σκυτάλη του πολιτισμού από τους προγόνους μας και προβάλλουν ως υπέρμαχοι της ελευθερίας. Παραβλέπουν όλοι τους ότι κύρια σημασία έχουν όχι οι θεσμοί, που μπορούν να κουρελιαστούν, αλλά τα πρόσωπα, τα οποία καλούνται να τους υπηρετήσουν. Η απολυταρχική Σπάρτη έστειλε τον βασιλιά της Λεωνίδα να σταθεί στις Θερμοπύλες. Και εκεί έπεσε για την ελευθερία. Λίγα έτη μετά σφράγισε τον ναό, στον οποίο είχε καταφύγει ο μηδίζων Παυσανίας, ο θριαμβευτής της μάχης των Πλαιταιών. Η “ελεύθερη” Αθήνα εξέθρεψε πολλούς μηδίζοντες. Γι’ αυτό και τονίσαμε το πόσο αναγκαίο είναι να μελετάται η πνευματικότητα ενός πολιτισμού και όχι το τεχνικό μέρος αυτού.

Ο Αισχύλος στην τραγωδία του Πέρσες αναλύει κατά θαυμάσιο τρόπο την ήττα των Περσών ως τιμωρία των θεών για την υπέρμετρη αλαζονεία, η οποία συνιστά ύβριν, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Η τραγωδία παίχθηκε και σύντομα λησμονήθηκε, με αποτέλεσμα να επαναλάβουν την ύβριν οι Αθηναίοι. Και έκτοτε την επαναλαμβάνουν όλοι οι ισχυροί της γης. Αλλά παρά την, στο όνομα της λογικής, διακήρυξη της ευρωπαϊκής διανόησης κατά τον 19ο ότι “ο Θεός πέθανε”, Αυτός, ως “ο όντως ων” και “το πρώτον κινούν ακίνητον” είναι ο κύριος της ιστορίας. Η τιμωρία περιμένει όλους εκείνους, που περιφρονούν το του Ευρυπίδη “όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν”.

“ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”