Πειραματισμοί σε φόντο κρίσης

Η ηγεσία μιας χώρας, ενός κόμματος, οποιασδήποτε συσσωμάτωσης -ακόμη και ενός εξωραϊστικού συλλόγου- είναι σημαντικό πράγμα. Κρίσιμη προϋπόθεση για την ευδοκίμηση κάθε συλλογικής προσπάθειας. Δεν είναι απαραίτητο να είναι χαρισματική, με ρητορικά προσόντα και ικανότητες ελκυστικής αναπαράστασης του μέλλοντος. Άλλωστε, στην εποχή μας, ηγεσίες μεγάλου βεληνεκούς είναι είδος εν ανεπαρκεία. Όμως, ο επικεφαλής για να έχει προοπτικές ηγεμονίας πρέπει να διαθέτει σχέδιο, οργανωτικές δεξιότητες, να αναλύει σωστά τη συγκυρία, να ιεραρχεί τις προτεραιότητες και να είναι συγκεντρωμένος στο στόχο του. Δεν αρκούν, μ' άλλα λόγια, μόνο οι καλές προθέσεις και ένα όραμα αλλαγής.

  Ειδικότερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, η χαλαρότητα, το ταυτόχρονο άνοιγμα πολλών θεμάτων και η διάχυση δυνάμεων μπορεί να δημιουργήσουν αξεπέραστα προβλήματα και να οδηγήσουν στον εκφυλισμό του εγχειρήματος. Ακόμη, βεβαίως, είναι νωρίς να τοποθετήσουμε τον Γιώργο Παπανδρέου σε κάποιο σημείο του προεκτεθέντος σχήματος, ωστόσο από ορισμένες ενδείξεις μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα. 

Είναι κοινό μυστικό στους παροικούντες εν Ιερουσαλήμ ότι ο Γ. Παπανδρέου έχει τους δικούς του ρυθμούς στην αντιμετώπιση των καταστάσεων, οι οποίοι μερικές φορές φαίνεται να μην είναι συμβατοί με τη δεσπόζουσα αντίληψη. Δείχνει να μην υπολογίζει τον πολιτικό χρόνο με την αυστηρότητα που απαιτούν οι περιστάσεις και μοιάζει να κινείται με διαφορά φάσης -άλλοτε καθυστερημένα και άλλοτε πιο γρήγορα απ' όσο μπορούν να αντέξουν οι θεσμοί, το πολιτικό σύστημα και να "χωνέψει" η κοινωνική συνείδηση. 



Αυτό είχε γίνει φανερό από την περίοδο που βρισκόταν στην αντιπολίτευση. Όμως, όταν δεν έχεις ευθύνες διακυβέρνησης, οι πράξεις ή οι παραλείψεις σου δεν έχουν επιπτώσεις στους πολίτες και οι συνέπειές τους περιορίζονται στα όρια του κόμματός σου. Είναι διαφορετικά όταν ασκείς εξουσία και από τις επιλογές σου κρίνεται η τύχη των ανθρώπων.
Τα παραδείγματα πολλά. Τα πιο κραυγαλέα:
- Επί τρεις μήνες αγωνιζόταν να πείσει τους πάντες ότι δεν θα πάρει σκληρά μέτρα παρά τις αφόρητες πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ξένων αγορών και τα βρόμικα παιχνίδια των σπεκουλαδόρων. Διακήρυσσε σ' όλους τους τόνους ότι θα υλοποιήσει τις προεκλογικές δεσμεύσεις του στο ακέραιο και διαβεβαίωνε πως το "μάρμαρο" δεν θα το πληρώσουν τα μεσαία και τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου [άτυπη] είπε ότι «δεν θα καθορίσει ο χρόνος τις προτεραιότητές μας, εμείς θα καθορίσουμε τις προτεραιότητες του χρόνου», αφήνοντας εμβρόντητους τους υφισταμένους του. Όπως λένε τώρα υπουργοί, αν τα μέτρα είχαν ληφθεί νωρίτερα, η χώρα θα δανειζόταν με λιγότερο επαχθείς όρους.
- Έχει θέσει ως κεντρικό στόχο την αύξηση των φορολογικών εσόδων, την πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής και τον δραστικό περιορισμό της σπατάλης στο δημόσιο τομέα και ακόμη δεν έχουν στελεχωθεί βασικά πόστα του κρατικού μηχανισμού. Η δικαιολογία είναι ότι πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί ο κύκλος της δημόσιας διαβούλευσης, ώστε οι επιλογές να μην είναι ευάλωτες στην κατηγορία για φαβοριτισμό.
- Ζητάει συναίνεση από την αντιπολίτευση, κυρίως από τη Ν.Δ, προκειμένου να ελεγχθεί η οικονομία και την ίδια στιγμή προωθεί μεταρρυθμίσεις [Καλλικράτης, εκλογικός νόμος] που είναι βέβαιο ότι θα διχάσουν τα κόμματα και τους πολίτες και θα δυσκολέψουν τη συνεννόηση.
- Μέσα στην «τούρλα του Σαββάτου» ανακοινώνει τη συγκρότηση επιτροπής υπό την προεδρία του Χ. Παμπούκη με αντικείμενο τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας της κυβέρνησης και του υπουργικού συμβουλίου. Αναρωτιέται κανείς, με τι θα ασχολείται ο υπουργός Επικρατείας; Με το συντονισμό της κυβέρνησης -αποστολή που έχει αναλάβει από την αρχή με μέτριες επιδόσεις- ή με τα νέα καθήκοντά του;
- Δύο μεγάλες κρίσεις εκλήθη να διαχειριστεί η κυβέρνησή του στο εσωτερικό πεδίο [λιμενεργάτες, αγρότες] και στις δύο παρουσιάστηκαν τα ίδια συμπτώματα: χαμηλά ανακλαστικά, υποεκτίμηση της δυναμικής των απεργών, έλλειμμα αλλελεγγύης μεταξύ των μελών της κυβέρνησης, αντιφατικές προσεγγίσεις περί του πρακτέου.
Οφείλουμε, πάντως, να πούμε ότι κληρονόμησε από τη Νέα Δημοκρατία ερειπιώνα. Πρέπει, επίσης, να παραδεχτούμε ότι στη διεθνή σκηνή κινήθηκε πολύ και αποτελεσματικά. Η παρουσία του στη σφηκοφωλιά του Νταβός ήταν επιτυχής. Με συνεχείς επαφές και αλλεπάλληλες συνεντεύξεις σε μεγάλα Μ.Μ.Ε, τα οποία το προηγούμενο διάστημα είχαν ξεσαλώσει κατά της Ελλάδας, κατάφερε να αποκαταστήσει κάπως την εικόνα της χώρας. Ο προκάτοχός του, σε αντίστοιχες περιπτώσεις στο παρελθόν, κρυβόταν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του για να αποφύγει ενοχλητικές επαφές με τους ομολόγους του [θυμίζουμε τη σύναξη στο Μπούρκενστοκ για το σχέδιο Ανάν].
Το έχουμε ξαναπεί: Τούτη η χώρα με τις χιλιάδες αδράνειες, τις εμμονές των πολιτών της που φρενάρουν και αφυδατώνουν τις κινήσεις εκσυγχρονισμού, την ακατάσχετη ροπή μερίδων του πληθυσμού στο σπορ της κατασκευής εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών και τις συντεχνιακές οχυρώσεις των επαγγελματικών κλάδων διοικείται είτε βοναπαρτιστικά [εκδοχή Κωνσταντίνου Καραμανλή], είτε με τις μεγάλες λυτρωτικές αφηγήσεις που παράγουν ισχυρές ταυτίσεις και κινητοποιούν τις μάζες [εκδοχή Ανδρέα Παπανδρέου] είτε με το "μπλοκάκι" [εκδοχή Σημίτη]. Ο Γ. Παπανδρέου δεν ανήκει σε κανένα από τα παραπάνω μοντέλα. Η φιλοσοφία του είναι πιο κοντά στο αμερικανικό υπόδειγμα, το οποίο όμως είναι προεδρικό με θεσμικά αντίβαρα. Η μετάβαση από το ένα σύστημα λειτουργίας στο άλλο απαιτεί χρόνο. Ωστόσο, σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, οι πειραματισμοί μπορεί να αποδειχθούν μοιραίοι.    

Τάσος Παππάς  
Aπό: ΝewsΤime