Πόσο ρεαλιστικοί είναι οι προϋπολογισμοί στην Ελλάδα;;

- Στο διάστημα 1982-2005 και με εξαίρεση το έτος 1999, κάθε χρόνο το έλλειμμα της Κεντρικής Κυβέρνησης αποδεικνύεται μεγαλύτερο από το προϋπολογισθέν, με μέσο όρο απόκλισης 6,3% του συνολικού μεγέθους του προϋπολογισμού εσόδων
και δαπανών.
- Η απόκλιση στο έλλειμμα της Κεντρικής Κυβέρνησης τη δεύτερη περίοδο 1994-2005 μειώθηκε στο μισό της πρώτης περιόδου 1982-1993, στο 3,9% από 8,2% του συνολικού προϋπολογισμού.
- Στον Τακτικό Προϋπολογισμό, τα έσοδα υπερεκτιμούνται και οι δαπάνες υποεκτιμούνται, με αποτέλεσμα οι αποκλίσεις των δύο επιμέρους μεγεθών να δρουν αθροιστικά στη συνολική απόκλιση του ελλείμματος.
- Το σφάλμα στην πρόβλεψη του ΑΕΠ δεν είναι σε θέση να εξηγήσει το αντίστοιχο σφάλμα στην πρόβλεψη των στοιχείων του προϋπολογισμού, παρά τη σημαντική υποεκτίμηση του ονομαστικού ΑΕΠ, ιδιαίτερα μετά το 1995.
- Σύμφωνα με ενδελεχή οικονομετρική ανάλυση, οι κυβερνήσεις πρώτα προϋπολογίζουν τα έσοδα και στη συνέχεια οριοθετούν τις μελλοντικές δαπάνες με βάση την πρόβλεψη για τα έσοδα.
- Αντίστοιχα, η απόκλιση στα έσοδα κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού, σέρνει πίσω της την απόκλιση στις δαπάνες.
- Σε αντίθεση με τον Τακτικό Προϋπολογισμό, οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων υπερεκτιμούνται ιδιαίτερα τη δεύτερη περίοδο 1993-2005, και λειτουργούν ως μαξιλάρι που απορροφά την υπερεκτίμηση των εσόδων,
μειώνοντας έτσι τη συνολική απόκλιση στο έλλειμμα του ΠΔΕ.

O Προϋπολογισμός του Κράτους και οι αποκλίσεις στην εκτέλεσή του.
Πόσο μεγάλες είναι οι αποκλίσεις των δημοσιονομικών μεγεθών; Είναι τόσο μεγάλες που να έχουν οικονομική σημασία και να απαιτούν τη δημιουργία παρεμβατικών πολιτικών στο μέλλον; Από πού προέρχονται οι αποκλίσεις; Από την πλευρά των εσόδων ή την πλευρά των δαπανών και σε ποιο τμήμα του
προϋπολογισμού, του Τακτικού Προϋπολογισμού ή του Προγράμματος
Δημοσίων Επενδύσεων; Φταίει η αβεβαιότητα για την πορεία της οικονομίας
και οι συνεπαγόμενες εκπλήξεις για την πορεία αυτή που τελικά οδηγούν σε
αποκλίσεις στα δημοσιονομικά μεγέθη ή οι αποκλίσεις οφείλονται σε τυχαία
γεγονότα ανεξάρτητα της μελλοντικής πορείας της οικονομίας ή σε παρεμβατικές αυτόνομες πολιτικές της κυβέρνησης; Γιατί οι κυβερνήσεις αφήνουν να υπάρχουν αποκλίσεις; Στην παρούσα μελέτη, απαντούμε σε ορισμένα μόνο από τα ερωτήματα αυτά, αλλά ελπίζουμε η μελέτη να αποτελέσει έναυσμα για μια πιο ενδελεχή περαιτέρω ανάλυση των αποκλίσεων και από άλλους ερευνητές.
Σε θεωρητικό επίπεδο, οι αποκλίσεις των δημοσιονομικών μεγεθών έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική οικονομία δεδομένου του μεγέθους του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα, ο οποίος παράγει περισσότερο από το ¼ της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Μέσω του προϋπολογισμού, χρηματοδοτείται η παροχή δημοσίων αγαθών όπως η υγεία, η άμυνα, η παιδεία ή η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Παράλληλα, στον προϋπολογισμό προσδιορίζονται οι αναγκαίες δαπάνες για επενδύσεις του δημοσίου και οι αντίστοιχες πηγές χρηματοδότησής τους. Συνεπώς, μεγάλες αποκλίσεις συνεπάγονται αυτόματα και μεγάλες επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα.
Επιπλέον, ο κρατικός προϋπολογισμός και η εκτέλεσή του δεν αφορούν μόνο τον δημόσιο τομέα, αλλά επηρεάζουν την οικονομική δραστηριότητα και του
ιδιωτικού τομέα. Το εισόδημα, οι καταναλωτικές αποφάσεις καθώς και ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων επηρεάζονται πολλαπλασιαστικά από τη δημοσιονομική πολιτική, όπως αυτή αποτυπώνεται στον κρατικό προϋπολογισμό. Για παράδειγμα, η φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων επηρεάζει το διαθέσιμο εισόδημα και, συνεπώς, την αγοραστική δύναμη των ιδιωτών, η οποία με τη σειρά της επιδρά άμεσα στο ύψος της ιδιωτικής κατανάλωσης. Οι επενδύσεις του δημόσιου τομέα καθοδηγούν και τις ιδιωτικές επενδύσεις, δίνουν το τόνο στην αγορά και δημιουργούν κλίμα αισιοδοξίας, επισπεύδοντας τις ιδιωτικές επενδύσεις. Συνεπώς, οι αποκλίσεις στον προϋπολογισμό του κράτους συνδέονται άμεσα και με την ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα.
Οι αποκλίσεις στα δημοσιονομικά μεγέθη έχουν επιπλέον σημασία επειδή το
μέγεθος και η κατεύθυνσή τους αντανακλούν το πόσο ρεαλιστικές είναι οι
προβλέψεις και κατά πόσο οι κυβερνήσεις είναι διατεθειμένες να προσεγγίσουν τους αρχικούς τους στόχους, αν δηλαδή επιθυμούν να πραγματοποιήσουν τις πολιτικές δεσμεύσεις που ανέλαβαν στους εν λόγω προϋπολογισμούς. Οι αποκλίσεις υποδηλώνουν και το βαθμό αξιοπιστίας της εξαγγελλόμενης δημοσιονομικής πολιτικής.

Από: Eurobank Research
Γκίκας Χαρδούβελης,
Θεοδόσης Σαμπανιώτης &
Μανώλης Δαβραδάκης