Επόμενη γενιά αεροπορικών δυνάμεων: Η ενοποίηση επανδρωμένων και μη επανδρωμένων συστημάτων

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του 21ου αιώνα χαρακτηρίζονται από ένα σύνθετο μίγμα απειλών, υψηλής τεχνολογίας αισθητήρων και αμφισβητούμενων αεροπορικών χώρων. Σε αυτό το περιβάλλον, τα ελικόπτερα παραμένουν αναντικατάστατα, από αποστολές μεταφοράς και διάσωσης έως επιθετικές αποστολές και αναγνώριση. Ωστόσο, η αποκλειστική εξάρτηση από επανδρωμένες πλατφόρμες αποδεικνύεται ανεπαρκής. Η επιχειρησιακή εμπειρία σε ζώνες υψηλής απειλής, η ανάδυση ισάξιων αντιπάλων και η ραγδαία εξέλιξη των μη επανδρωμένων συστημάτων (UAS) επιβάλλουν μια νέα προσέγγιση: τη σύζευξη επανδρωμένων και μη επανδρωμένων μέσων σε ένα ενιαίο, διαλειτουργικό σύστημα μάχης.

Τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα του MUM-T

Η φιλοσοφία του Manned-Unmanned Teaming (MUM-T) εστιάζει στην ενίσχυση των δυνατοτήτων των ελικοπτέρων με τη χρήση UAV/UAS. Η συνεργασία αυτή πολλαπλασιάζει την ισχύ μάχης:

Επέκταση εμβέλειας:

Τα UAV παρέχουν εικόνα πέραν του ορίζοντα, επιτρέποντας στον χειριστή να εντοπίζει, να ιχνηλατεί και να προσβάλει στόχους σε μεγαλύτερες αποστάσεις.

Αύξηση επιβιωσιμότητας:

Μη επανδρωμένα μέσα μπορούν να επιχειρούν πρώτα σε ζώνες υψηλού κινδύνου, μειώνοντας την έκθεση των πληρωμάτων.

Μείωση ρίσκου:

Καθήκοντα όπως ISR, επιτήρηση ή ελαφρές μεταφορές εκτελούνται από drones, αποφορτίζοντας τα επανδρωμένα μέσα.

Κόστος-αποτελεσματικότητα:

Οι αποστολές UAV κοστίζουν σημαντικά λιγότερο από τις αντίστοιχες επανδρωμένες.

Τα οφέλη αυτά ήδη αποδεικνύονται. Στο Project Convergence Capstone 5, ο αμερικανικός στρατός χρησιμοποίησε το MQ-1C Gray Eagle ER με εξελιγμένους αισθητήρες για επιχειρήσεις σε ηλεκτρονικά επιτηρούμενα περιβάλλοντα. Αντίστοιχα, το 2025, το Βασιλικό Ναυτικό του Ηνωμένου Βασιλείου ενσωμάτωσε βαρέα drones T-150 για logistics εντός της Carrier Strike Group, αποδεσμεύοντας ελικόπτερα για κρίσιμες αποστολές.

Τεχνικές προκλήσεις και περιορισμοί

Παρά την πρόοδο, η ολοκληρωμένη συνεργασία επανδρωμένων και μη επανδρωμένων συστημάτων δεν είναι εύκολη. Τα UAS εξακολουθούν να απαιτούν σημαντικό ανθρώπινο έλεγχο, η πλήρης αυτονομία παραμένει επιχειρησιακά επισφαλής σε δυναμικά πεδία μάχης. Η αξιοπιστία των δικτύων Command and Control παραμένει κρίσιμη και εξαιρετικά ευάλωτη σε παρεμβολές, κάτι που φαίνεται ξεκάθαρα στον πόλεμο της Ουκρανίας, όπου το ηλεκτρονικό περιβάλλον συχνά εξουδετερώνει UAV.

Επιπλέον, η πολυεθνική και διακλαδική διαλειτουργικότητα απαιτεί κοινά πρότυπα επικοινωνιών, ενώ η ενσωμάτωση UAS στον επανδρωμένο εναέριο χώρο δημιουργεί νέα ζητήματα ασφαλείας και διαδικασιών.

Πρωτοβουλίες όπως το NATO Federated Mission Networking επιχειρούν να αντιμετωπίσουν αυτά τα κενά, προσφέροντας ενιαίες αρχιτεκτονικές δικτύων για ασφαλή ανταλλαγή δεδομένων.

Ανθρώπινοι και επιχειρισιακοί παράγοντες

Η τεχνολογία δεν αρκεί. Οι χειριστές ελικοπτέρων θα κληθούν να επεξεργάζονται πολλαπλές ροές δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, να αναθέτουν καθήκοντα σε UAV και ταυτόχρονα να διατηρούν επίγνωση τακτικής κατάστασης. Χωρίς κατάλληλα human-machine interfaces, ο κίνδυνος υπερφόρτωσης πληρωμάτων είναι μεγάλος.

Ταυτόχρονα, η συνεργασία επανδρωμένων και μη επανδρωμένων μέσων εγείρει ερωτήματα διοίκησης και ευθύνης:

– Ποιος έχει τον επιχειρησιακό έλεγχο του UAS;

– Πώς ιεραρχούνται τα δεδομένα;

– Τι συμβαίνει σε περίπτωση επιχειρησιακού λάθους ή απώλειας ελέγχου;

Η αναθεώρηση δογμάτων, όπως αυτή που επιτελεί ο αμερικανικός στρατός στο πλαίσιο του Future Vertical Lift, είναι απαραίτητη. Στην Ευρώπη, ο EDA επιδιώκει πλήρη ενσωμάτωση UAS στον εναέριο χώρο έως το 2030, ευθυγραμμίζοντας διαδικασίες και εκπαιδεύσεις μεταξύ συμμάχων.

Προγράμματα νέας γενιάς: FLRAA, NGRC και NMH

Τα νέα προγράμματα ελικοπτέρων σχεδιάζονται εξαρχής με λογική MUM-T και όχι ως εκ των υστέρων αναβαθμίσεις.

FLRAA (Future Long-Range Assault Aircraft), ΗΠΑ:

Το μελλοντικό tiltrotor αποτελεί υπόδειγμα αρχιτεκτονικής με ψηφιακή «ραχοκοκαλιά» που επιτρέπει ενσωμάτωση αισθητήρων, αυτοματισμών και UAS.

Next Generation Rotorcraft Capability (NGRC) NATO:

Στόχος η ανάπτυξη νέας μεσαίας κατηγορίας ελικοπτέρου έως το 2035-40 με έμφαση στη διαλειτουργικότητα και την πολυχωρική επιχειρησιακή σχεδίαση.

NMH (Ηνωμένο Βασίλειο):

Με μοναδικό εναπομείναν υποψήφιο το AW149, το πρόγραμμα στοχεύει σε μια πλατφόρμα σύγχρονης αρχιτεκτονικής, έτοιμη για ψηφιακή ολοκλήρωση και MUM-T.

Η μετάβαση σε δυνάμεις όπου ελικόπτερα και UAV λειτουργούν ως ενιαίο σύστημα δεν αποτελεί μελλοντικό σενάριο, είναι ήδη σε εξέλιξη. Τα οφέλη είναι εμφανή, αλλά τα τεχνικά, δογματικά και ανθρώπινα εμπόδια παραμένουν σημαντικά. Παρ’ όλα αυτά, οι μεγάλες αμυντικές πρωτοβουλίες της επόμενης δεκαετίας δείχνουν έναν κοινό προσανατολισμό: η συνεργασία επανδρωμένων και μη επανδρωμένων συστημάτων αποτελεί θεμέλιο της αεροπορικής ισχύος του μέλλοντος.

Με πληροφορίες από: "CREWED AND UNCREWED BUILDING THE NEXT GENERATION OF INTEGRATED AVIATION FORCES", DefenceiQ