Αντιμετωπίζοντας τα σμήνη drones στη νέα εποχή του πολέμου

Image Credit: Melody Cook

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι Ηνωμένες Πολιτείες απολάμβαναν αεροπορική υπεροχή και μονοπώλιο στην ακρίβεια πλήγματος. Η ραγδαία όμως διάδοση φθηνών, αποτελεσματικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAS) άλλαξε ριζικά το πεδίο μάχης: κράτη, παραστρατιωτικές οργανώσεις και ένοπλες ομάδες μπορούν πλέον να εξαπολύουν μαζικές, στοχευμένες επιθέσεις με χαμηλό κόστος. Η αναφορά του Center for a New American Security (CNAS) με τίτλο "Countering the Swarm (Sep. 2025)"   χαρτογραφεί αυτό το νέο περιβάλλον, αξιολογεί τα μαθήματα από τις πρόσφατες συγκρούσεις και προτείνει πολιτικές για την προστασία των αμερικανικών δυνάμεων από το σμήνος drones.

Το νέο report του Center for a New American Security (CNAS) αναλύει το πώς η εξάπλωση και βελτίωση της ισχύος επιθέσεων ακριβείας μέσω των drones έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο επιχειρησιακό και στρατηγικό πρόβλημα για τις ΗΠΑ. Στόχος της μελέτης είναι να απαντήσει σε τρία κρίσιμα ερωτήματα

• Διαθέτει το Πεντάγωνο επαρκείς και κατάλληλες δυνατότητες για την αντιμετώπιση drones;
• Τι διδάγματα προκύπτουν από τις πρόσφατες επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή;
• Είναι οι ΗΠΑ προετοιμασμένες για την κλιμακούμενη απειλή από την Κίνα;

Η εξέλιξη της απειλής

Η χρήση καμικάζι και άλλων UAS από ιρανικής προέλευσης ομάδες στη Μέση Ανατολή (2023–2024) και οι συνεχείς επιθέσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον της Ερυθράς Θάλασσας αποκάλυψαν τις αδυναμίες των παραδοσιακών αεράμυνας: το μεγάλο πλήθος των επιτιθέμενων drones εξάντλησαν αποθέματα συστημάτων αεράμυνας, προκάλεσαν απώλειες σε προσωπικό και μείωσαν την επιχειρησιακή ετοιμότητα.

Η Κίνα ωστόσο αντιπροσωπεύει μια διαφορετική, πολύ πιο επικίνδυνη πρόκληση. Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (PLA) έχει επενδύσει σε ένα εκατομμύριο καμικάζι drones, σε προηγμένα σμήνη με τεχνητή νοημοσύνη, καθώς και σε μικρο-drones για αποστολές αναγνώρισης

Η μελέτη καταγράφει ότι χωρίς ταχεία ενίσχυση ανθεκτικότητας και επιπέδων C-UAS, οι ΗΠΑ ρισκάρουν να βρεθούν υπερκερασμένες σε ένα υψηλής έντασης σενάριο.

Μαθήματα από τα πρόσφατα πεδία μάχης

Οι εμπειρίες στη Μέση Ανατολή και στη ναυτική δράση απέδειξαν δύο βασικά σημεία: πρώτον, ότι η ανθρώπινη ικανότητα και η ταχεία μάθηση (π.χ. προσαρμοστικές τακτικές, χρήση FPV interceptors) μπορούν να μειώσουν τις απώλειες· δεύτερον, ότι δεν υπάρχει μία μαγική τεχνολογία που λύνει το πρόβλημα. Η αποτελεσματική προστασία απαιτεί συνδυασμό ενεργών και παθητικών μέτρων, συνεχή εκπαίδευση και επάρκεια σε οικονομικά αποδοτικά αντίμετρα ώστε να μην καταναλώνονται πανάκριβα βλήματα (interceptors) για φθηνά drones. Επιπλέον, οι επιθέσεις συχνά στοχεύουν στη διατάραξη και την αποδιοργάνωση, όχι μόνο στην άμεση καταστροφή και αυτό καθιστά τη λειτουργική ανθεκτικότητα (resilience) κρίσιμη.

Συστήματα ανίχνευσης και ταχεία σύνθεση δεδομένων

Η ανίχνευση είναι το θεμέλιο κάθε C-UAS: η πιο αξιόπιστη λύση βασίζεται σε ένα μίγμα ενεργών και παθητικών αισθητήρων. Ενεργά radar αεράμυνας παρέχουν μακρινή παρακολούθηση μεγάλων UAS, ενώ παθητικά μέσα, οπτικές/IR κάμερες, μικρόφωνα (acoustic arrays) και κεραίες RF επιτρέπουν διακριτική ανίχνευση χωρίς εκπομπές που προδίδουν τη θέση του αμυνόμενου. Τα RF εντοπίζουν την θέση UAS, τα δίκτυα μικροφώνων ανιχνεύουν κινητήρες και οι κάμερες παρέχουν οπτική ταυτοποίηση. Η σύνθεση αυτών των δεδομένων συχνά με βοήθεια AI/μηχανικής μάθησης επιταχύνει το kill chain και μειώνει τον χρόνο απόφασης, καθιστώντας δυνατή την έγκαιρη αντίδραση. Χωρίς γρήγορη ενοποίηση πολλαπλών αισθητήρων, το σύστημα παραμένει ευάλωτο σε κορεσμό και λανθασμένες ταυτοποιήσεις.

Εξειδικευμένα radar FMCW/Doppler για μικρά FPV drones

Συστήματα ανίχνευσης μικρών FPV drones σε χαμηλά ύψη βασισμένα σε ενεργά radar τύπου FMCW (Frequency-Modulated Continuous Wave) με Doppler επεξεργασία είναι εξαιρετικά κατάλληλα για εντοπισμό μικρών, χαμηλής διατομής (RCS) στόχων. Η FMCW τεχνολογία δίνει ακριβείς μετρήσεις απόστασης με συνεχή μετάδοση και χαμηλή peak power, ενώ το Doppler απομονώνει κινούμενα αντικείμενα από τον στατικό θόρυβο (clutter) και υπολογίζει την ταχύτητα. Η ανάλυση micro-Doppler (π.χ. σήματα από περιστρεφόμενες προπέλες) βοηθά στη διάκριση drones από πουλιά ή άλλο περιβαλλοντικό θόρυβο. Προκλήσεις που παραμένουν: έντονο clutter σε χαμηλά ύψη και μικρή εμβέλεια αποκάλυψης. Σημαντικό επίσης: FMCW/Doppler radar μπορούν να ανιχνεύσουν και αυτόνομα drones (που δεν εκπέμπουν RF), και φυσικά, αποτελούν την κύρια μέθοδο ανίχνευσης για drones που ελέγχονται με fiber-optic (χωρίς RF χειρισμό). Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο συνδυασμός FMCW/Doppler με παθητικούς αισθητήρες (EO/IR, ακουστικά) και AI-υποστηριζόμενη σύνθεση σημάτων αυξάνει δραματικά την πιθανότητα έγκαιρης και αξιόπιστης ανίχνευσης και ταξινόμησης.

Συστήματα εξουδετέρωσης: κινητικά και μη-κινητικά μέσα

Οι μέθοδοι εξουδετέρωσης χωρίζονται ουσιαστικά σε κινητικές και μη-κινητικές/ηλεκτρονικές λύσεις. 

Στις κινητικές υπάγονται: πολυβόλα και βλήματα (φθηνά, υψηλού ρυθμού βολής για μικρό βεληνεκές), ρουκέτες/πυρομαχικά μέσου βεληνεκούς (ορθολογικό κόστος/απόδοση) και αντιαεροπορικοί πύραυλοι υψηλής ακρίβειας (μεγάλο κόστος ανά βολή). Επιπλέον, φιλικά UAS που αναχαιτίζουν άλλα UAS (counter-drone drones) έχουν εμφανίσει πρακτική χρησιμότητα.

Στις μη-κινητικές περιλαμβάνονται: RF/GPS jamming και spoofing, dazzlers/laser για τύφλωση ή καταστροφή αισθητήρων, και υψηλής ισχύος μικροκύματα (HPM) ικανά να απενεργοποιήσουν ηλεκτρονικά συστήματα ταυτόχρονα ιδανικά για αντιμετώπιση σμηνών αλλά με περιορισμένο βεληνεκές και κίνδυνο παρεμβολής σε φιλικά συστήματα. Τα laser προσφέρουν χαμηλό κόστος ανά βολή αλλά επηρεάζονται από καιρικές συνθήκες και απαιτούν ισχυρούς σταθερούς σταθμούς ισχύος/ψύξης. Συμπέρασμα: καμία τεχνολογία μόνη της δεν αρκεί — απαιτείται πολυεπίπεδη άμυνα που συνδυάζει οικονομικά κινητικά μέσα για μαζικές αναχαιτίσεις, επιλεκτική χρήση DE/HPM και αυστηρό έλεγχο φάσματος.

Παθητική άμυνα και ανθεκτικότητα

Εφόσον κανένα σύστημα δεν εγγυάται πλήρη προστασία, οι παθητικές λύσεις (κάλυψη, απόκρυψη, δίκτυα παραπλάνησης/decoys, οχυρώματα, διασπορά δυνάμεων) είναι εξίσου κρίσιμες. Οι δεξιότητες διασποράς και «shoot-and-scoot» μειώνουν την αποτελεσματικότητα μακροχρόνιων επιθέσεων και περιορίζουν την ικανότητα του αντιπάλου να συγκεντρώσει αποδοτικά πλήγματα. Η ανθεκτικότητα επιτυγχάνεται όταν οι δυνάμεις μπορούν να απορροφήσουν πλήγματα, να προσαρμοστούν και να συνεχίσουν τις βασικές αποστολές τους παρά τη συνεχή απειλή.

Σενάριο Ταϊβάν — συμπεράσματα της άσκησης (TTX)

Μέσα από την TTX, το CNAS έδειξε ότι οι PLA-driven επιθέσεις drones εντός του Πρώτου Νησιωτικού Σχηματισμού θα ήταν μαζικές, ετερογενείς και ικανές να εξαντλήσουν τα αμερικανικά αποθέματα αναχαιτιστικών, αναγκάζοντας αμυντική αναδίπλωση. Η μεγάλη απόσταση μεταξύ διασκορπισμένων βάσεων και η ανάγκη για συνεχή παθητική προστασία καθιστούν την πρόκληση ιδιαίτερα πολύπλοκη: η νίκη δεν θα έρθει απλώς από την καταστροφή των drones, αλλά από το πόσο καλά οι ενεργοί και παθητικοί μηχανισμοί συνεργάζονται, υποστηριζόμενοι από AI-ενισχυμένη διοίκηση και έγκαιρη λογιστική υποστήριξη.

Συστάσεις πολιτικής — κρίσιμες κινήσεις

Το CNAS προτείνει συγκεκριμένες ενέργειες για το Πεντάγωνο και τους συμμάχους:

• Να δοθεί προτεραιότητα στα συστήματα C-UAS σε όλα τα επίπεδα δυνάμεων όχι μόνο στις παραδοσιακές αεράμυνες.
• Να αυξηθεί η παραγωγή και τα αποθέματα οικονομικών βλημάτων και πυρομαχικών.
• Να ενσωματωθεί AI στην επεξεργασία αισθητήρων και στο command & control (JADC2) για τη μείωση του χρόνου kill-chain.
• Να μεταφερθούν ώριμες τεχνολογίες, ειδικά HPM, σε προγράμματα παραγωγής (programs of record).
• Να βελτιωθούν οι δοκιμές και η αξιολόγηση με ρεαλιστικά, υψηλής πιστότητας σενάρια.
• Να επεκταθούν οι εκπαιδεύσεις σε ολόκληρη τις Ένοπλες Δυνάμεις, ώστε κάθε μονάδα να έχει ικανότητα αυτοπροστασίας.

Το «σμήνος» drones δεν είναι μεταβατικό φαινόμενο, αποτελεί μόνιμο στοιχείο της σύγχρονης πολεμικής τέχνης. Η απάντηση δεν θα έρθει από ένα μόνο όπλο αλλά από το πόσο καλά οι αισθητήρες, τα φθηνά και τα ακριβά interceptors, οι ηλεκτρονικές παρεμβολές, τα DE/HPM όπλα και τα μέτρα παθητικής προστασίας συνεργάζονται μέσα σε ένα γρήγορο, AI-υποστηριζόμενο πλαίσιο μάχης. Η επένδυση στην ανθεκτικότητα, στην παραγωγική ικανότητα και στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών είναι το κλειδί για την επιβίωση και την επιχειρησιακή ελευθερία σε ένα μέλλον που θα κυριαρχείται από σμήνη μη επανδρωμένων συστημάτων.