Συμφέροντα και Πολιτική: Ποιος κινεί τα νήματα;

Μπάμπης Παπασπύρος

Στην Ελλάδα συχνά συζητάμε για κόμματα, ιδεολογίες και πρόσωπα. Λιγότερο συχνά μιλάμε για τα συμφέροντα που κινούνται πίσω από αυτά. Κι όμως, η πραγματικότητα είναι απλή: καμία κυβέρνηση δεν στέκεται μόνη της και κανένα κόμμα δεν λειτουργεί σε κενό αέρα. Υπάρχουν πάντα οικονομικές, επικοινωνιακές και γεωπολιτικές δυνάμεις που άλλοτε τα στηρίζουν και άλλοτε τα πολεμούν.

Δεν είναι μυστικό ότι μεγάλοι επιχειρηματίες, τράπεζες και όμιλοι πιέζουν για πολιτικές που θα ευνοούν τα οικονομικά τους σχέδια. Ούτε είναι κρυφό ότι ξένα κέντρα εξουσίας, από τις Βρυξέλλες μέχρι την Ουάσινγκτον προσπαθούν να καθορίσουν ή να επηρεάσουν την ελληνική στρατηγική σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα. Και βέβαια, τα ΜΜΕ, συχνά έχουν τη δύναμη να στήσουν ή να γκρεμίσουν πολιτικές καριέρες.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη διάσταση που σπάνια συζητείται ανοιχτά: τι γίνεται όταν τα συμφέροντα δεν ικανοποιούνται; Όταν βλέπουν ότι μια κυβέρνηση δεν τους «κάνει τα χατίρια»; Τότε περνούν από τη στήριξη στην επίθεση. Μέσα ενημέρωσης που ξαφνικά «ανακαλύπτουν» σκάνδαλα. Επιχειρηματικά κέντρα που προσπαθούν να ελέγξουν την αγορά. Διεθνείς παίκτες που καλλιεργούν κλίμα ανασφάλειας. Και υπόγειες συνεννοήσεις με άλλα κόμματα ή πρόσωπα που εμφανίζονται ως οι «κατάλληλοι διάδοχοι».

Ας μην έχουμε αυταπάτες: στην πολιτική σκηνή διεθνώς, η μάχη δεν δίνεται μόνο στην κάλπη. Δίνεται και στα παρασκήνια, εκεί όπου συμφέροντα ποντάρουν στην αλλαγή προσώπων, στην αποσταθεροποίηση ή στην ανακύκλωση κυβερνήσεων. Το ζητούμενο δεν είναι πάντα η «εθνική σωτηρία», αλλά η εξασφάλιση του δικού τους μεριδίου ισχύος.

Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν υπάρχουν συμφέροντα. Το ερώτημα είναι: τι κάνουμε εμείς; Τα συμφέροντα δεν θα εξαφανιστούν. Αυτό που μπορούμε να απαιτήσουμε είναι να γίνουν ορατά. Διαφάνεια στη χρηματοδότηση των κομμάτων. Ανεξάρτητη δικαιοσύνη που δεν θα «φιλτράρει» υποθέσεις με πολιτικό κριτήριο. Δημοσιογράφοι που δεν θα διστάζουν να αποκαλύψουν σχέσεις εξουσίας και τον πόλεμο συμφερόντων ακόμα κι αν αυτό κοστίζει.

Κι εδώ είναι που έρχεται η δική μας ευθύνη. Αν οι πολίτες αρκούμαστε σε συνθήματα, αν ακολουθούμε τυφλά την προπαγάνδα των ΜΜΕ ή των κοινωνικών δικτύων, τότε αφήνουμε το πεδίο ανοιχτό. Αν όμως ζητάμε λογοδοσία, αν ψάχνουμε την πληροφορία, αν επιβραβεύουμε τη διαφάνεια, τότε τα συμφέροντα ίσως αναγκαστούν να παίξουν με καθαρούς κανόνες.

Η πολιτική μεταξύ άλλων είναι και πεδίο σύγκρουσης. Το κρίσιμο είναι αν αυτή η σύγκρουση θα γίνεται στο φως ή στο σκοτάδι. Και αυτό εξαρτάται όχι μόνο από τους πολιτικούς, αλλά κι από εμάς.