Ηγεσία σε Αβέβαιους Καιρούς

Σε μια εποχή γεμάτη αβεβαιότητα, κρίσεις και συνεχείς αλλαγές, η ικανότητα ηγεσίας αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Η εμπειρία του απόστρατου ναυάρχου των ΗΠΑ Eric Olson , πρώτου τετραστέρου Navy SEAL και πρώτου αξιωματικού του ναυτικού που ηγήθηκε της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (USSOCOM), προσφέρει μοναδικά διδάγματα που ξεπερνούν τα στρατιωτικά πλαίσια και αγγίζουν άμεσα και τον επιχειρηματικό κόσμο. Με περισσότερα από 38 χρόνια υπηρεσίας, ο Olson διδάσκει πώς μπορεί ένας ηγέτης να εμπνέει, να ακούει και να καθοδηγεί ομάδες υψηλών επιδόσεων, σε συνθήκες όπου οι βεβαιότητες είναι ελάχιστες.

Η Σημασία του Σκοπού

Κατά τον Olson, το πιο ουσιαστικό στοιχείο μιας ομάδας είναι η ύπαρξη κοινού σκοπού. Δεν αρκεί μια απλή εκτέλεση καθηκόντων αυτό που ενοποιεί και δίνει αντοχή στις δυσκολίες είναι η επίγνωση του «γιατί» πίσω από τις πράξεις. Ο σκοπός πρέπει να είναι ξεκάθαρος, στρατηγικός και επικοινωνήσιμος. Όπως τονίζει, αν δεν μπορείς να τον γράψεις σε μια παράγραφο, τότε δεν τον έχεις κατανοήσει πραγματικά.

Συμμετοχή

Ο Olson προωθεί την αρχή: «Δεν έχουν όλοι ψήφο, αλλά όλοι έχουν φωνή». Ένας αποτελεσματικός ηγέτης οφείλει να ακούει όλες τις απόψεις, ανεξαρτήτως ιεραρχίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι η τελική απόφαση λαμβάνεται απόλυτα δημοκρατικά, αλλά ότι κάθε φωνή συνεισφέρει σε μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση του προβλήματος.

Η ηγεσία απαιτεί θάρρος για να αναγνωρίσεις ότι «κανείς δεν είναι πολύ υψηλόβαθμος για να κάνει λάθος και κανείς δεν είναι πολύ χαμηλόβαθμος για να έχει την καλύτερη ιδέα». Αυτή η φιλοσοφία ενισχύει την αίσθηση σεβασμού και εμπιστοσύνης μέσα στην ομάδα και καλλιεργεί την καινοτομία.

Το Ύφος της Ηγεσίας

Παρά την εικόνα του αυστηρού στρατιωτικού διοικητή, ο Olson καθοδήγησε με ήρεμη αλλά αποφασιστική παρουσία. Η δική του πορεία δεν ήταν η συνηθισμένη, δεν φοίτησε σε πολεμική ακαδημία ανωτέρου επιπέδου και ακολούθησε μη παραδοσιακά μονοπάτια. Αυτό τον βοήθησε να αναπτύξει μια κουλτούρα του να ακούει και ταπεινότητας.

Ένα από τα πιο ουσιαστικά διδάγματα του Olson συνοψίζεται στη φράση: «Λες στους ανθρώπους τι να κάνουν, αλλά όχι πώς να το κάνουν. Τους διδάσκεις πώς να σκέφτονται, αλλά όχι τι να σκέφτονται». Αυτή η αρχή προάγει την αυτονομία και την υπευθυνότητα μέσα στην ομάδα. Ο ηγέτης θέτει το πλαίσιο, τον στόχο και τον σκοπό, αλλά αφήνει περιθώριο στα μέλη να χρησιμοποιήσουν τη δική τους κρίση, δημιουργικότητα και εμπειρία για να φτάσουν στο αποτέλεσμα. Με αυτόν τον τρόπο καλλιεργείται η καινοτομία, ενισχύεται η αίσθηση εμπιστοσύνης και οι άνθρωποι νιώθουν ότι συμβάλλουν ουσιαστικά, όχι απλώς ακολουθώντας εντολές αλλά αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στην επιτυχία της αποστολής.

Η σχέση του με τους υπαξιωματικούς, τους έμπειρους στρατιώτες που διδάσκουν τους νεότερους, ήταν καθοριστική. Από αυτούς άντλησε πρακτική σοφία και απέκτησε την αντίληψη ότι η ηγεσία δεν είναι θέμα τίτλων, αλλά συνεχούς μάθησης και σεβασμού.

Σωματική και Πνευματική Αντοχή

Η φυσική κατάσταση υπήρξε θεμελιώδης για την καριέρα του Olson, όχι μόνο για επιχειρησιακούς λόγους αλλά και ως μέσο οικοδόμησης ψυχικής ανθεκτικότητας. Όπως αναφέρει, η σωματική προετοιμασία μειώνει την κόπωση και το άγχος, ενώ ενισχύει τη διανοητική διαύγεια. Οι ομάδες ανέμεναν από εκείνον να είναι «μπροστά στην πορεία», δείχνοντας με πράξεις ότι ήταν ισότιμο μέλος τους.

Ομαδικότητα και Αλληλεγγύη

Ένα από τα πιο ισχυρά διδάγματα του Olson είναι ότι οι καλύτερες ομάδες δεν είναι συλλογές ατόμων, αλλά σύνολα δεμένα με εμπιστοσύνη και αλληλοστήριξη. Στον στρατό, η αφοσίωση προς τον συνάδελφο μπορεί να σημαίνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο. Στον επιχειρηματικό κόσμο, η ίδια αρχή μεταφράζεται σε κουλτούρα συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης, όπου η επιτυχία δεν είναι ατομική αλλά συλλογική.

Ο Olson προτείνει ακόμη ότι οι ηγέτες μπορούν να δημιουργούν τεχνητές προκλήσεις για να δέσουν οι ομάδες τους, καθώς οι δυσκολίες ενώνουν και αναδεικνύουν τις πραγματικές ηγετικές ικανότητες των μελών.

Ηγεσία σε αβέβαιους καιρούς δεν σημαίνει μόνο λήψη αποφάσεων σε συνθήκες πίεσης· σημαίνει έμπνευση, κατανόηση, προσαρμοστικότητα και, κυρίως, αυθεντικότητα. Ο Eric Olson μας υπενθυμίζει ότι η ουσία βρίσκεται:

• Στην ύπαρξη και επικοινωνία ενός κοινού, στρατηγικού σκοπού.
• Στην αξία της ακρόασης όλων των φωνών.
• Στην ταπεινότητα και τη συνεχή μάθηση.
• Στην ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
• Στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης.

Τα διδάγματα αυτά υπερβαίνουν τα όρια του στρατού και μπορούν να εμπνεύσουν κάθε ηγέτη που καλείται να καθοδηγήσει ανθρώπους μέσα στην αβεβαιότητα του σήμερα.