Η αμυντική βιομηχανία της Γερμανίας αποτελεί έναν από τους πιο στρατηγικούς και επιδραστικούς τομείς της χώρας. Η έκθεση της Transparency International Defence & Security (TIDS), με τίτλο "Defence Industry Influence in Germany, Oct. 2020" αποκαλύπτει ένα σύστημα όπου η πολιτική εξουσία, οι βιομηχανικοί κολοσσοί και οι διαδικασίες προμηθειών συνδέονται στενά, συχνά εις βάρος της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Πολιτική στήριξη και θεσμική Ανοχή
Σύμφωνα με την έκθεση της TIDS, η γερμανική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει πολιτικές που ενισχύουν τη θέση της αμυντικής βιομηχανίας:
- Αναγνώριση «βασικών τεχνολογιών» ως εθνικής προτεραιότητας.
- Χρήση του άρθρου 346 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, που επιτρέπει εξαιρέσεις από τους κανόνες ανταγωνισμού για λόγους εθνικής ασφάλειας.
- Δέσμευση από την Συμφωνία Συγκυβέρνησης του 2018 για ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας μέσω ευνοϊκών νομικών ερμηνειών.
Μονοπώλια και αδύναμες συμβάσεις
Η περίπτωση του Puma
Το τεθωρακισμένο όχημα Puma αποτελεί εμβληματικό παράδειγμα της μονοπωλιακής επιρροής των προμηθευτών:
- Οι εταιρείες Rheinmetall και Krauss-Maffei Wegmann είχαν τέτοια ισχύ ώστε το Υπουργείο Άμυνας δεν κατάφερε να επιβάλει ποινικές ρήτρες στη σύμβαση.
- Η καθυστέρηση στην παράδοση του οχήματος δεν συνοδεύτηκε από κυρώσεις, λόγω της «μη διαπραγματεύσιμης» θέσης των αναδόχων.
Δομικά προβλήματα
- Η εξάρτηση από λίγους μεγάλους προμηθευτές δημιουργεί κλειστές αγορές.
- Οι συμβάσεις συχνά στερούνται μηχανισμών ελέγχου και προστασίας του δημοσίου συμφέροντος.
- Η διαπραγματευτική ισχύς του κράτους εμφανίζεται περιορισμένη, ακόμη και σε έργα στρατηγικής σημασίας.
Απευθείας αναθέσεις και εξωτερικοί σύμβουλοι
Δαπάνες χωρίς διαγωνισμό
Από το 2014, το Υπουργείο Άμυνας έχει δαπανήσει:
- 660 εκατομμύρια ευρώ συνολικά για συμβουλευτικές υπηρεσίες.
- 150 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, κυρίως μέσω απευθείας αναθέσεων ή ανακατανομής κονδυλίων
Έλλειψη ελέγχου και διαφάνειας
Η Ομοσπονδιακή Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε:
- Σε 80% των περιπτώσεων, δεν τεκμηριώθηκε η αναγκαιότητα των υπηρεσιών.
- Δεν πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι κόστους-αποτελεσματικότητας.
- Το Υπουργείο δεν έχει συνολική εικόνα των συμβάσεων με εξωτερικούς συμβούλους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα
- Σύμβαση ύψους 42 εκατομμυρίων ευρώ για την ανάλυση της ιδιωτικοποίησης της συντήρησης στρατιωτικών οχημάτων δόθηκε χωρίς διαγωνισμό, απευθείας.
Η εικόνα που προκύπτει είναι ανησυχητική:
- Η αμυντική βιομηχανία λειτουργεί σε περιβάλλον χαλαρού ελέγχου και αδιαφάνειας.
- Οι απευθείας αναθέσεις και οι μονοπωλιακές σχέσεις υπονομεύουν τη λογοδοσία και αυξάνουν τον κίνδυνο κακοδιαχείρισης.
- Η πολιτεία εμφανίζεται ανίσχυρη απέναντι στους μεγάλους προμηθευτές.
Τον Μάρτιο του 2025, η Γερμανία ψήφισε έναν νέο νόμο που στοχεύει στην επιτάχυνση των διαδικασιών προμηθειών στον τομέα της άμυνας, ανταποκρινόμενη στις αυξανόμενες γεωπολιτικές απειλές και την ανάγκη ενίσχυσης της αμυντικής της ικανότητας. Ο νόμος προβλέπει σημαντική αύξηση των ορίων για απευθείας αναθέσεις: για συμβάσεις που ενισχύουν την αμυντική ικανότητα, το νέο όριο ανέρχεται στα €443.000, ενώ για έργα κατασκευής και επισκευής στρατιωτικών εγκαταστάσεων, το όριο φτάνει το €1 εκατομμύριο. Αυτή η αλλαγή επιτρέπει στην Bundeswehr να παρακάμπτει τις χρονοβόρες διαδικασίες διαγωνισμών, επιταχύνοντας την απόκτηση κρίσιμου εξοπλισμού.
Παράλληλα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιδιώκει να ενισχύσει τη συνεργασία με νεοσύστατες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών άμυνας. Οι εταιρείες αυτές, συχνά χωρίς επαρκή κεφάλαια για γρήγορη παραγωγή, θα μπορούν να λαμβάνουν προκαταβολές για συμβάσεις «σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα» από ό,τι στο παρελθόν. Η στρατηγική αυτή αποσκοπεί στο να ενισχύσει την τεχνολογική υπεροχή της Γερμανίας σε τομείς όπως η αεράμυνα, τα αυτόνομα συστήματα, τα drones και η τεχνητή νοημοσύνη.
Ωστόσο, η νέα νομοθεσία έχει προκαλέσει αντιδράσεις και σφοδρή κριτική. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση επιμένει ότι οι αλλαγές είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας και την προσαρμογή στις νέες αμυντικές προκλήσεις.
Ταυτόχρονα, είναι σαφές ότι οι πρακτικές απευθείας αναθέσεων λειτουργούν ως μηχανισμός προώθησης και στήριξης των εγχώριων αμυντικών βιομηχανιών, ενισχύοντας τη θέση τους στην αγορά και διατηρώντας την παραγωγή εντός εθνικών συνόρων. Αν και αυτό εξυπηρετεί στόχους τεχνολογικής αυτονομίας και εθνικής ασφάλειας, εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη διαφάνεια, τον ανταγωνισμό και την αποτελεσματική χρήση των δημόσιων πόρων.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια δημοσιεύονται με μια καθυστέρηση και αφού τα δει κάποιος από τη διαχείριση...και όχι για λογοκρισία αλλά έλεγχο για: μη αναφορά σε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα, διευθύνσεις, προσβλητικά, υποτιμητικά και υβριστικά μηνύματα ή δεσμούς (Link) με σεξουαλικό περιεχόμενο.
Η φιλοξενία και οι αναδημοσιεύσεις άρθρων τρίτων, τα σχόλια και οι απόψεις των σχολιαστών δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του ιστολογίου μας και δεν φέρουμε καμία ευθύνη γι’ αυτά. Προειδοποίηση: Περιεχόμενο Αυστηρώς Ακατάλληλο για εκείνους που νομίζουν ότι θίγονται προσωπικά στην ανάρτηση κειμένου αντίθετο με την ιδεολογική τους ταυτότητα ή άποψη, σε αυτούς λέμε ότι ποτέ δεν τους υποχρεώσαμε να διαβάσουν το περιεχόμενο του ιστολογίου μας.