Συνάντηση Τράμπ-Ζελένσκι: Παρόντες Ευρωπαίοι ηγέτες στην Ουάσιγκτον αλλά στο περιθώριο

Μπάμπης Παπασπύρος

Μετά την Αλάσκα, τα βλέμματα στη Ουάσιγκτον

Μόλις λίγες ημέρες μετά την ιστορική, αν και αμφιλεγόμενη, συνάντηση Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα (15 Αυγούστου 2025), η προσοχή στρέφεται εκ νέου στην Ουάσιγκτον. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποδέχεται σήμερα τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, σε μια στιγμή που η πορεία του πολέμου στην Ουκρανία παραμένει αβέβαιη και οι διεθνείς ισορροπίες εύθραυστες.

Η νέα αυτή διπλωματική πρωτοβουλία προκαλεί όχι μόνο αγωνία στο Κίεβο, αλλά και αμηχανία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι οποίες για άλλη μια φορά βρίσκονται να τρέχουν πίσω από τις αμερικανικές εξελίξεις.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην Ουάσιγκτον: Παρόντες αλλά στο περιθώριο

Στο πλευρό του Ζελένσκι ταξίδεψαν σχεδόν όλοι οι κορυφαίοι Ευρωπαίοι ηγέτες: ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ. Την ίδια στιγμή, στην αμερικανική πρωτεύουσα βρίσκεται και ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε.

Η εικόνα, ωστόσο, είναι αποκαλυπτική: κανείς τους δεν θα βρίσκεται στην κατ’ ιδίαν συνάντηση Τραμπ–Ζελένσκι. Η πρώτη φάση των συνομιλιών θα γίνει αποκλειστικά μεταξύ των δύο προέδρων, μακριά από τα αυτιά των Ευρωπαίων. Μόνο στη δεύτερη φάση θα κληθούν να συμμετάσχουν και οι υπόλοιποι, σε μια διευρυμένη συζήτηση που θα συνοδευτεί από δείπνο εργασίας.

Η διάρθρωση αυτή στέλνει σαφές μήνυμα: οι πραγματικές αποφάσεις θα ληφθούν πρώτα μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου. Η Ευρώπη θα κληθεί να ενημερωθεί και να στηρίξει εκ των υστέρων.

Μακρόν: «Πιστεύω ότι ο Πούτιν δεν θέλει ειρήνη»

Στη σκιά της συνάντησης, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προχώρησε σε μια ιδιαίτερα αιχμηρή δήλωση:

«Πιστεύω ότι ο Πούτιν δεν θέλει ειρήνη. Πρέπει να μας φοβούνται. Αν είμαστε σήμερα αδύναμοι, θα πληρώσουμε βαρύ τίμημα αύριο.»

Η φράση αυτή αντικατοπτρίζει την ανησυχία στο Παρίσι και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι η Ρωσία παίζει το χαρτί της παράτασης του πολέμου, ελπίζοντας σε κόπωση των Δυτικών κοινωνιών και διχασμό στους κόλπους της Δύσης.

Ωστόσο, όσο οξύς κι αν είναι ο λόγος του Μακρόν, η ουσία παραμένει: η Ευρώπη δεν διαθέτει σήμερα το στρατηγικό βάρος να διαμορφώσει αυτόνομα εξελίξεις. Χρειάζεται την «πλάτη» της Ουάσιγκτον για να παραμείνει στο παιχνίδι.

Ο ρόλος της ΕΕ: Στρατηγικό κενό ή υπομονή;

Η σημερινή παρουσία τόσων Ευρωπαίων ηγετών στην Ουάσιγκτον μπορεί να ερμηνευθεί με δύο τρόπους. Από τη μία, καταδεικνύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να δείξει ενότητα και να στηρίξει τον Ζελένσκι. Από την άλλη, όμως, εκθέτει τη στρατηγική της αδυναμία: βρίσκεται εκεί για να ακούσει, όχι για να αποφασίσει.

Σε μια περίοδο που οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βιώνουν τις οικονομικές συνέπειες του πολέμου (ενεργειακή ανασφάλεια, αμυντικές δαπάνες, πληθωρισμός), η Ένωση δείχνει ανίκανη να παρουσιάσει ένα συνεκτικό σχέδιο. Δεν προτείνει μια συνολική ειρηνευτική πρωτοβουλία, ούτε μια σαφή στρατηγική αποτροπής. Αντίθετα, περιμένει τις κινήσεις της Ουάσιγκτον για να τις ακολουθήσει.

Αυτός ο ρόλος-«κομπάρσου» έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτός όχι μόνο εντός Ευρώπης, αλλά και διεθνώς, μειώνοντας το κύρος της ΕΕ ως γεωπολιτικού παράγοντα.

Το παιχνίδι της Ουάσιγκτον: Διπλή συνάντηση με σαφές μήνυμα

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Axios, του CNN και της γερμανικής BILD, η συνάντηση στον Λευκό Οίκο θα είναι διπλή:

Κατ’ ιδίαν συνάντηση Τραμπ–Ζελένσκι, όπου θα συζητηθούν οι πιο κρίσιμες πτυχές της αμερικανο-ουκρανικής σχέσης και πιθανές «γραμμές» για τον τερματισμό του πολέμου.

Διευρυμένη συνάντηση με τους Ευρωπαίους ηγέτες και δείπνο εργασίας, όπου θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της πρώτης συζήτησης και θα αναζητηθεί συναίνεση.

Η διπλή αυτή φόρμουλα ενισχύει το κύρος του Αμερικανού προέδρου, ο οποίος εμφανίζεται ως ο μόνος που μπορεί να συνομιλεί απευθείας με τον Ζελένσκι και, ενδεχομένως, να πιέσει για μια μελλοντική διευθέτηση με τον Πούτιν.

Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι

Η συνάντηση στην Ουάσιγκτον αποτελεί κρίσιμο σταυροδρόμι. Αν ο Τραμπ καταφέρει να αποσπάσει από τον Ζελένσκι κάποια δέσμευση ή να προετοιμάσει το έδαφος για μια νέα επαφή με τη Μόσχα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν για ακόμη μια φορά τον πρώτο λόγο.

Η Ευρώπη, αντίθετα, θα έχει επιβεβαιώσει τον ρόλο του κομπάρσου: παρούσα, αλλά όχι καθοριστική. Εάν η Ένωση θέλει πραγματικά να καταστεί γεωπολιτική δύναμη, πρέπει να αποκτήσει στρατηγικό σχέδιο και φωνή αυτόνομη, ικανή να στέκεται στο ίδιο τραπέζι ισότιμα με τις ΗΠΑ.

Μέχρι τότε, οι κρίσιμες αποφάσεις για την ασφάλεια της Ευρώπης θα συνεχίσουν να λαμβάνονται στην Ουάσιγκτον και όχι στις Βρυξέλλες.