Η Ισπανία επενδύει για κυριαρχία στο πεδίο του ηλεκτρονικού πολέμου

Μπάμπης Παπασπύρος

Τον Ιούλιο 2025, το ισπανικό Υπουργικό Συμβούλιο έδωσε το «πράσινο φως» στο Υπουργείο Βιομηχανίας, για να χρηματοδοτήσει άμεσα εγχώριες βιομηχανίες στην ανάπτυξη εξελιγμένων συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου (EW). Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: η απόκτηση εθνικής αυτονομίας σε ένα πεδίο στρατηγικής σημασίας, όπου η κυριαρχία του φάσματος των ραδιοκυμάτων, μικροκυμάτων, υπέρυθρων και άλλων τύπων ακτινοβολίας παίζει όλο και πιο κρίσιμο ρόλο σε κάθε σύγχρονη σύγκρουση

Η στρατηγική ώθηση από τα  επιτελεία

Το αίτημα, που εναπόκειται και υποστηρίζεται από τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων EW, αντικατοπτρίζει τη νέα πραγματικότητα: στις ένοπλες συγκρούσεις, ο έλεγχος του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου ισοδυναμεί πλέον με πραγματική υπεροχή. Πρόκειται για τη ραχοκοκαλιά των συστημάτων επικοινωνίας, πλοήγησης και επιτήρησης, και επομένως για έναν κρίσιμο μοχλό τόσο σε επιθετικές όσο και σε αμυντικές επιχειρήσεις.

Οι εθνικές δυνατότητες: στρατός, βιομηχανία και υποδομές

Η Ισπανία φαίνεται να κινητοποιείται για να διαμορφώσει ένα ισχυρό οικοσύστημα EW:

• Το REW 31, το 31ο Σύνταγμα του Ηλεκτρονικού Πολέμου, έχει δημιουργηθεί με αποστολή τη διαχείριση δυναμικών πληροφοριών στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο και τη συντονισμένη αντίδραση απέναντι σε ηλεκτρονικές απειλές.
• Στο πλαίσιο της νέας Διεύθυνσης Γενικής Στρατηγικής και Καινοτομίας (DIGEID) και της CESTIC, προωθούνται ένας αριθμός εθνικών προγραμμάτων, με ενεργό συμμετοχή εταιρειών όπως Centum, Epicom, Escribano, GMV, Indra, Inetum, Integrasys, Sener, Tecnobit και TRC
• Οι εταιρείες αυτές συμμετέχουν τόσο στο πρόγραμμα Santiago II όσο και σε ένα εύρος νέων σχεδιασμών EW, συμβάλλοντας στην επίτευξη στρατιωτικής και τεχνολογικής αυτονομίας.

Οι γεωπολιτικές και τεχνολογικές επιταγές

Ο ηλεκτρονικός πόλεμος είναι παγκόσμια στρατηγική... Χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και το ΝΑΤΟ, έχουν εντάξει τον EW στον πυρήνα της στρατηγικής τους. Συγκρούσεις σε χώρες όπως η Ουκρανία έχουν δείξει ότι τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας, πλοήγησης και radar καθίστανται ευάλωτα σε παρεμβολές και παραπλανητικά σήματα.

Σε διεθνές επίπεδο, η ανάγκη εθνικής ψηφιακής κυριαρχίας εκφράζεται επίσης μέσω της απόκτησης συνεχούς πρόσβασης σε ελεγχόμενες, αξιόπιστες τεχνολογικές υποδομές, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων.

Σύγχρονο παράδειγμα: Ο πόλεμος ηλεκτρονικών συχνότητων στην Ουκρανία

Το πεδίο της Ουκρανίας ακτινογραφεί την αποτελεσματικότητα σε πραγματικές συνθήκες:

• Η ικανότητα εξουδετέρωσης επικοινωνιών μέσω jamming, η προσωρινή διακοπή σημάτων GPS και η κατασκευή δικτύων spoofing για drones, αποτελούν πολύτιμα εργαλεία
• Τα ουκρανικά εγχώρια συστήματα EW, όπως το σύστημα Pokrova ή τα φορητά όπλα anti-drone, έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα και ισχυρή άμυνα έναντι της Ρωσίας. 

Επιπτώσεις και προοπτικές για την Ελλάδα και την Ευρώπη

Παρ’ ότι το άρθρο αναφέρεται στην Ισπανία, οι εξελίξεις αυτές αντικατοπτρίζουν μία ευρωπαϊκή τάση:

• Ψηφιακή κυριαρχία: Η δυνατότητα εθνικού ελέγχου κρίσιμων στρατιωτικών τεχνολογιών είναι πλέον ουσιαστικής σημασίας για την αυτονομία και ασφάλεια.
• Αμυντική βιομηχανία: Η ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ Ε.Δ και αμυντικής  βιομηχανίας, εντός ευρωπαϊκού πλαισίου, μπορεί να ενισχύσει τις δυνατότητες επιθετικής και αμυντικής στρατηγικής.
• Εκπαίδευση: Η εξειδίκευση προσωπικού σε συστήματα EW και ευρύτερα φάσματα ηλεκτρομαγνητικών συχνοτήτων γίνεται μείζονος σημασίας

Ο «ηλεκτρονικός πόλεμος» δεν ανιχνεύεται με γυμνό μάτι, αλλά κρίνει πολλές φορές τη μάχη πριν ακόμα ξεκινήσει. Επηρεάζει κρίσιμες λειτουργίες, όπως επικοινωνίες, πλοήγηση, εντοπισμό και επιλογή στόχων. Η απόκτηση της δυνατότητας ανάπτυξής του με εθνικά χαρακτηριστικά αντιπροσωπεύει τη νέα μορφή της κυριαρχίας, όχι επάνω σε σύνορα, αλλά επάνω στα ηλεκτρομαγνητικά φάσματα.

Η Ισπανία έχει ήδη πάρει αποφασιστικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η επόμενη πρόκληση για όποια χώρα επενδύει σε στρατιωτική τεχνολογία, θα είναι η μακροπρόθεσμη συντήρηση της καινοτομίας και της συνεργασίας, αλλά και η διασφάλιση ότι οι τεχνολογικές λύσεις μπορούν να ενσωματωθούν με ευελιξία στο πεδίο.