Επικίνδυνη στοχοποίηση του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων και κοινωνικός αυτοματισμός σε δράση

Μπάμπης Παπασπύρος

Σε περιόδους κοινωνικής ρευστότητας, οικονομικής πίεσης ή πολιτικής ανάγκης για μεταρρυθμιστική επίφαση, επανέρχεται στην πολιτική σκηνή μια παλιά, γνώριμη, αλλά επικίνδυνη τακτική: η στοχοποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων. Η μέθοδος είναι δοκιμασμένη και εξαιρετικά αποτελεσματική όταν εφαρμόζεται μεθοδικά. Απαξίωση, διασυρμός, σκανδαλολογία και μια επιτηδευμένη "ηθική" κατακραυγή, όλα εργαλεία που οδηγούν σε έναν βασικό στόχο: την ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού.

Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η δημόσια αναφορά του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στη Βουλή, σχετικά με την αξιοποίηση της περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Με ύφος που παρέπεμπε όχι σε διάλογο αλλά σε υπαινιγμό αδιαφάνειας ή ανικανότητας, ο Υπουργός άφησε να εννοηθεί ότι οι στρατιωτικοί ενδέχεται να διαχειρίζονται ανεπαρκώς ή με προνομιακό τρόπο την περιουσία του κράτους. Μια τέτοια δήλωση, σε επίπεδο κοινοβουλίου και με το κύρος κυβερνητικού αξιωματούχου, δεν είναι ποτέ απλώς «μια άποψη». Είναι πολιτικό μήνυμα και πολιτικό εργαλείο.

Αυτό που δεν είπε όμως ο κ. Δένδιας ότι οι φορείς στους οποίους αναφέρεται και εγκαλεί ελέγχονται από τον ΥΕΘΑ ! 

Ο σκοπός αυτών των παρεμβάσεων είναι διπλός. Πρώτον, δημιουργείται η αίσθηση ότι υπάρχει μια "κλειστή", "προνομιούχα" ομάδα η οποία απολαμβάνει ωφελημάτων εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας. Δεύτερον, το κοινό ωθείται, μέσα από τον κοινωνικό αυτοματισμό, να αποδεχτεί ή και να επικροτήσει σκληρές παρεμβάσεις: αλλαγές, περικοπές, ιδιωτικοποιήσεις ή ανατροπές που σε διαφορετική περίπτωση θα αντιμετώπιζαν σθεναρή αντίσταση.

Η ιστορία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων. Από τους «τεμπέληδες» δημοσίους υπαλλήλους των μνημονίων μέχρι τους ή τους «προνομιούχους» συνταξιούχους. Κάθε φορά, η ίδια μεθοδολογία. Η διάσπαση της κοινωνικής συνοχής, η στοχοποίηση και τελικά η ενοχοποίηση. Όχι των πολιτικών αποφάσεων, αλλά των ίδιων των πολιτών.

Η περίπτωση των στρατιωτικών είναι ακόμα πιο σύνθετη και ευαίσθητη. Μιλάμε για ανθρώπους που υπηρετούν σε συνθήκες συχνά εξαιρετικά απαιτητικές, με σοβαρές προσωπικές θυσίες και, πολλές φορές, χωρίς την αναγνώριση που τους αναλογεί. Η προσπάθεια αποδόμησης της εικόνας τους δεν πλήττει μόνο τους ίδιους αλλά υπονομεύει και το ευρύτερο αίσθημα εμπιστοσύνης προς κρίσιμους θεσμούς του κράτους.

Η δημοκρατία απαιτεί διαφάνεια και λογοδοσία. Αλλά δεν επιτρέπει στοχοποίηση και γενίκευση. Οι όποιες μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να προκύπτουν από τη δαιμονοποίηση επαγγελματικών ομάδων, ούτε να παρουσιάζονται ως σωτηρία εκ των άνω, με υπονοούμενα περί «εθνικής εξυγίανσης». Αυτό δεν είναι μεταρρυθμισμός. Είναι επικοινωνιακός τακτικισμός και μάλιστα επικίνδυνος.

Αν η πολιτική φιλοδοξεί να είναι μεταρρυθμιστική, τότε οφείλει να είναι και ειλικρινής. Όχι να χτίζει "σωτηρίες" πάνω σε πλάτες στοχοποιημένων. Γιατί κάθε φορά που ενεργοποιείται ο κοινωνικός αυτοματισμός, το μόνο που τελικά διαλύεται είναι ο κοινωνικός ιστός.