Ζωή Κωνσταντοπούλου: Το αντισυστημικό φαινόμενο που δεν αντιμετωπίζεται με απαξίωση και "ξύλινη" γλώσσα

Μπάμπης Παπασπύρος

Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και οι εγκληματικές παραλείψεις, σημάδεψαν τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, αφήνοντας βαθιά τραύματα στην κοινωνία και προκαλώντας πολιτικές ανακατατάξεις. 

Η οργή των πολιτών κατά του κράτους και του πολιτικού συστήματος ενίσχυσε δυνάμεις που εκφράζουν μια πιο σκληρή αντιπολιτευτική γραμμή. Μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία έχει δει τα ποσοστά της να εκτοξεύονται, προσελκύοντας ψηφοφόρους που απορρίπτουν τα παραδοσιακά κόμματα.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν μπορεί να αντιμετωπιστεί πολιτικά με τους συνήθεις όρους του πολιτικού παιχνιδιού. Η απάντηση μοιάζει να είναι αρνητική.

Η ιδιαιτερότητα της Κωνσταντοπούλου

Η Κωνσταντοπούλου δεν είναι μια κλασική αντιπολιτευτική φωνή. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά κόμματα, δεν μιλά τη «γλώσσα του συστήματος». Αντ’ αυτού, επενδύει σε έναν πολιτικό λόγο που συνδυάζει ριζοσπαστισμό, νομική ακρίβεια και λαϊκισμό, κάτι που την καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική σε ένα κοινό που νιώθει προδομένο.

Η ρητορική της βασίζεται:

Στην αμφισβήτηση του κράτους και των θεσμών του – Καταγγέλλει τη διαφθορά, τη διαπλοκή και την ατιμωρησία, αγγίζοντας ένα ευρύ φάσμα αγανακτισμένων πολιτών.

Στην ικανότητα να επιτίθεται χωρίς να αμύνεται – Καταφέρνει να βάζει τους αντιπάλους της σε θέση άμυνας, χωρίς η ίδια να αφήνει ανοιχτά πεδία κριτικής.

Στην αξιοποίηση της νομικής της κατάρτισης – Χρησιμοποιεί νομικά επιχειρήματα που δίνουν στον λόγο της αίσθηση εγκυρότητας.

Στην άμεση σύνδεση με τον λαό – Δεν φοβάται τη σύγκρουση και επενδύει στην εικόνα του «πολιτικού που δεν φοβάται να τα βάλει με τους ισχυρούς».

Γιατί δεν αντιμετωπίζεται με συμβατική πολιτική

Οι παραδοσιακοί πολιτικοί αντιμετωπίζουν την Κωνσταντοπούλου με τους γνωστούς τρόπους: υποβαθμίζοντάς την, ειρωνευόμενοι ή αγνοώντας την. Αυτό όμως όχι μόνο δεν την αποδυναμώνει, αλλά την ενισχύει.

Αντιμετώπιση με ειρωνεία → Την κάνει να φαίνεται «θύμα» του συστήματος.

Αγνόηση των θέσεών της → Ενισχύει το αφήγημα ότι οι πολιτικοί φοβούνται την αλήθεια της.

Επίθεση με βάση το παρελθόν της → Αντί να την πλήξει, ενδυναμώνει την εικόνα της ως μαχήτριας.

Το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει. Ο θυμός και η απογοήτευση είναι οι κυρίαρχες δυνάμεις και η Κωνσταντοπούλου ξέρει πώς να τις αξιοποιήσει.

Πώς μπορεί να αναχαιτιστεί το φαινόμενο;

Αντί για κλασικές μεθόδους, οι πολιτικοί αντίπαλοί της θα έπρεπε:

• Να αναγνωρίσουν τα όποια πραγματικά ζητήματα θίγει και να τα αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα.
• Να απαντήσουν με τεκμηρίωση και όχι με απαξίωση. Η αποδόμηση των επιχειρημάτων της απαιτεί γνώση και στρατηγική.
• Να χτίσουν τη δική τους αυθεντικότητα. Η Κωνσταντοπούλου κερδίζει επειδή μοιάζει αυθεντική. Οι αντίπαλοί της πρέπει να εγκαταλείψουν τη γλώσσα των «ξύλινων» πολιτικών.
• Να επαναφέρουν την πολιτική στο πεδίο της σοβαρότητας. Οι πολίτες δεν πείθονται από επιθέσεις σε πρόσωπα αλλά από ουσιαστικές λύσεις.

Η Ζωή Κωνσταντοπούλου είναι προϊόν της εποχής μας. Αντί να αντιμετωπιστεί ως ένα ακόμα πολιτικό πρόσωπο, πρέπει να αναγνωριστεί ως σύμπτωμα μιας βαθύτερης κρίσης εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα. Μόνο αν αλλάξει το σύστημα και ανακτήσει την αξιοπιστία του, θα μπορέσει να ανακοπεί η άνοδος τέτοιων φαινομένων. Και αυτό δεν επιτυγχάνεται με τον παλιό τρόπο.