Η συμμετοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανία: Στρατηγική συμμαχία ή δούρειος ίππος;

Μπάμπης Παπασπύρος

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια φάση ταχείας ενίσχυσης της αμυντικής της ικανότητας, με πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα ReArm Europe , που αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ισχυρότερης και πιο αυτάρκους αμυντικής βιομηχανίας. Η κύρια απειλή που επικαλείται η Ευρώπη είναι η Ρωσία, ειδικά μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Ωστόσο, προκαλεί ερωτήματα το γεγονός ότι η ΕΕ εξετάζει τη συνεργασία με την τουρκική αμυντική βιομηχανία, παρά τις ξεκάθαρες στρατηγικές και γεωπολιτικές της σχέσεις με τη Μόσχα.

Η Σχέση Τουρκίας – Ρωσίας και η Αγορά των S-400

Η Τουρκία, αν και μέλος του ΝΑΤΟ, έχει ακολουθήσει τα τελευταία χρόνια μια ανεξάρτητη και συχνά αντισυμμαχική πολιτική. Η αγορά του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400 προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση των ΗΠΑ, οι οποίες την απέβαλαν από το πρόγραμμα των F-35 μέσω των κυρώσεων του CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act). Οι λόγοι αυτής της αποπομπής ήταν σαφείς:

• Κίνδυνος αποκάλυψης ευαίσθητων τεχνολογιών – Οι S-400 θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τα μαχητικά F-35.
• Εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία – Η αγορά ρωσικών αμυντικών συστημάτων ενισχύει τη στρατιωτική συνεργασία Άγκυρας-Μόσχας.
• Πλήγμα στην ενότητα του ΝΑΤΟ – Η Τουρκία δεν ευθυγραμμίζεται με τις αποφάσεις των Δυτικών συμμάχων, δημιουργώντας ρήγματα στη Συμμαχία.

Γιατί η ΕΕ Θέλει την Τουρκία στην Αμυντική της Βιομηχανία;

Η Τουρκία διαθέτει μια ταχέως αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία με εταιρείες όπως η Baykar (drones), Roketsan (πυραυλικά συστήματα) και ASELSAN (ηλεκτρονικά συστήματα μάχης). Επιπλέον, διαθέτει εμπειρία στον σχεδιασμό και την κατασκευή σύγχρονων στρατιωτικών τεχνολογιών, τις οποίες εξάγει σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων και κρατών-μελών της ΕΕ όπως η Πολωνία (αγορά των τουρκικών drones Bayraktar TB2).

Οι λόγοι που η ΕΕ ενδέχεται να θέλει την Τουρκία στο αμυντικό της οικοδόμημα μπορεί να είναι:

• Οικονομικοί λόγοι: Η Τουρκία μπορεί να προσφέρει φθηνότερη και γρήγορη παραγωγή οπλικών συστημάτων.
• Γεωπολιτικός ρόλος: Κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες θεωρούν πως η απομόνωση της Τουρκίας την ωθεί περισσότερο προς τη Ρωσία, άρα η ένταξή της στα ευρωπαϊκά αμυντικά δίκτυα μπορεί να την κρατήσει πιο κοντά στη Δύση.
• Η ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας: Με τις απειλές στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης να αυξάνονται, κάποιοι ίσως πιστεύουν ότι τα τουρκικά αμυντικά συστήματα είναι χρήσιμα για την ευρωπαϊκή αποτροπή.

Είναι η Τουρκία Αξιόπιστος Εταίρος;

Παρά τα παραπάνω επιχειρήματα, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τη συμμετοχή της Τουρκίας στη στρατιωτική βιομηχανία της ΕΕ:

• Διπλό Παιχνίδι – Η Τουρκία συνεργάζεται στενά με τη Ρωσία, διατηρώντας εμπόριο, ενεργειακές συμφωνίες και στρατιωτική τεχνογνωσία. Μπορεί η ΕΕ να εμπιστευτεί μια χώρα που δεν ακολουθεί κυρώσεις κατά της Μόσχας;
• Πιθανή διαρροή στρατιωτικών μυστικών – Όπως συνέβη με το F-35, υπάρχει ο κίνδυνος η Τουρκία να χρησιμοποιήσει την πρόσβαση σε ευρωπαϊκή τεχνολογία για να τη μοιραστεί με τη Ρωσία ή να την εκμεταλλευτεί για δικό της όφελος.
• Αναθεωρητική εξωτερική πολιτική – Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει πλήρως την κυριαρχία κρατών-μελών της ΕΕ, όπως της Κύπρου και της Ελλάδας. Πώς μπορεί να συμμετέχει στην αμυντική αρχιτεκτονική της ΕΕ μια χώρα που αμφισβητεί σύνορα κρατών της Ένωσης;

Η Ευρωπαϊκή Άμυνα Πρέπει να είναι Αξιόπιστη

Το ReArm Europe στοχεύει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας απέναντι στη ρωσική απειλή. Η συμμετοχή της Τουρκίας εγείρει σοβαρά ερωτήματα ασφάλειας, ειδικά όταν η ίδια αρνείται να πάρει ξεκάθαρη θέση απέναντι στη Ρωσία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποφασίσει:

Θα επενδύσει σε δικές της αμυντικές βιομηχανίες και σε χώρες που έχουν σαφή θέση ενάντια στη Ρωσία

Ή θα ρισκάρει να ενσωματώσει έναν εταίρο με φιλορωσικές τάσεις, βάζοντας σε κίνδυνο τη στρατηγική αυτονομία της;

Η ιστορία έχει δείξει πως οι λάθος συμμαχίες έχουν κόστος. Η ασφάλεια της Ευρώπης δεν μπορεί να εξαρτάται από χώρες που κρατούν ίσες αποστάσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας.