Ο Πόλεμος Ισραήλ - Χαμάς, η στάση της Τουρκιας και η ενίσχυση της γεωστρατηγικής σημασίας της Ελλάδας και της Κύπρου

Μπάμπης Παπασπύρος

Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς που ξέσπασε τον Οκτώβριο του 2023, σε συνδυασμό με τη διακηρυγμένη υποστήριξη της Τουρκίας προς τη Χαμάς, έχει δημιουργήσει νέες γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα και η Κύπρος αναδεικνύονται ως σταθεροί και αξιόπιστοι σύμμαχοι της Δύσης, αποκτώντας αυξημένη γεωστρατηγική σημασία. Η συγκυρία αυτή προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για την ενίσχυση της περιφερειακής τους θέσης και του ρόλου τους ως πυλώνες ασφάλειας και σταθερότητας.
1. Ο Ρόλος της Τουρκίας και οι Διεθνείς Αντιδράσεις
Η υποστήριξη της Τουρκίας προς τη Χαμάς, τόσο σε πολιτικό όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τη Δύση, ιδίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πολιτική της Άγκυρας, η οποία επιχειρεί να παρουσιαστεί ως υπερασπιστής της Χαμάς, υπονομεύει τη σταθερότητα στην περιοχή και την τοποθετεί σε ευθεία αντίθεση με τα συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία αντιμετωπίζεται πλέον με αυξημένη καχυποψία, κάτι που ενισχύει την ανάγκη για σταθερούς εταίρους στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η μετατόπιση δίνει στην Ελλάδα και την Κύπρο την ευκαιρία να εδραιώσουν τη θέση τους ως πυλώνες σταθερότητας.
2. Ελλάδα και Κύπρος: Πυλώνες Σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο
Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν καθιερωθεί ως αξιόπιστοι σύμμαχοι της Δύσης, διατηρώντας σταθερές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η γεωστρατηγική τους σημασία αναδεικνύεται από την τοποθεσία τους, που προσφέρει:

• Ασφαλή περάσματα για εμπορικές και ενεργειακές ροές.
• Πρόσβαση σε ενεργειακά κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
• Στρατιωτικές βάσεις, όπως η Σούδα και το αεροδρόμιο Ανδρέας Παπανδρέου στην Κύπρο, που εξυπηρετούν επιχειρησιακές ανάγκες του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ.

Η τρέχουσα κρίση υπογραμμίζει τη σημασία των δύο χωρών ως εναλλακτικών πόλων σταθερότητας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου η Τουρκία υπονομεύει τις σχέσεις της με τη Δύση.
3. Διπλωματικές Ευκαιρίες για την Ελλάδα και την Κύπρο
Η συγκυρία προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για την αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας και της Κύπρου στη διεθνή σκηνή. Ειδικότερα:
Α. Ενίσχυση των Σχέσεων με το Ισραήλ
Ο πόλεμος έχει εδραιώσει ακόμη περισσότερο τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, η οποία βασίζεται σε κοινά συμφέροντα όπως:
Η ενεργειακή ασφάλεια μέσω του αγωγού EastMed  και της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector.
Η στρατιωτική συνεργασία για την αντιμετώπιση κοινών απειλών.
Η ενδυνάμωση αυτών των σχέσεων είναι κρίσιμη, καθώς η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να προσφέρουν πρόσβαση και υποδομές για στρατηγικές επιχειρήσεις του Ισραήλ.
Β. Αναβάθμιση του Ρόλου στην Ε.Ε.
Η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να αξιοποιήσουν τη δυσπιστία της Ευρώπης προς την Τουρκία για να ενισχύσουν τη θέση τους ως αξιόπιστοι εταίροι στις ευρωπαϊκές πολιτικές ασφάλειας και ενέργειας. Επιπλέον, μπορούν να επιδιώξουν:

• Περισσότερη ευρωπαϊκή στήριξη στις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού.
• Ενίσχυση της φύλαξης συνόρων και της διαχείρισης μεταναστευτικών ροών, καθώς αποτελούν εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.

Γ. Εμβάθυνση Σχέσεων με τις ΗΠΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη αναγνωρίσει τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας, όπως αποδεικνύεται από τη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA). Η αναβαθμισμένη συνεργασία περιλαμβάνει:

• Διεύρυνση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη Σούδα.
• Εμβάθυνση της συνεργασίας στον τομέα των πληροφοριών και της αντιμετώπισης υβριδικών απειλών.

Η Κύπρος, από την άλλη, έχει καταφέρει να ενισχύσει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον, ιδιαίτερα μετά την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων.
Δ. Συνεργασία με τον Αραβικό Κόσμο
Η Ελλάδα και η Κύπρος διατηρούν εξαιρετικές σχέσεις με αραβικές χώρες, όπως η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η τρέχουσα κρίση προσφέρει την ευκαιρία για περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα ενέργειας, ασφάλειας και διπλωματίας.
4. Ενεργειακή Σημασία και Ανάπτυξη Υποδομών
Η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας και της Κύπρου αποκτά ιδιαίτερη σημασία στον τομέα της ενέργειας. Η τρέχουσα κρίση ενισχύει τη σημασία των αγωγών και των ενεργειακών έργων που μπορούν να εξασφαλίσουν την ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης.
Ο αγωγός EastMed και το σχέδιο για την κατασκευή τερματικών σταθμών LNG αναδεικνύουν τη σημασία της περιοχής.
Οι υποδομές της Ελλάδας για τη μεταφορά και αποθήκευση ενέργειας μπορούν να την καταστήσουν ενεργειακό κόμβο.
5. Συμπεράσματα και Προτάσεις
Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται ενώπιον μιας μοναδικής γεωπολιτικής ευκαιρίας, την οποία πρέπει να αξιοποιήσουν στο έπακρο. Οι κινήσεις που απαιτούνται είναι:
Συντονισμός με ισχυρούς συμμάχους, όπως το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε.
Επένδυση στην άμυνα και την ασφάλεια, με έμφαση στην αποτροπή υβριδικών απειλών.
Προώθηση ενεργειακών σχεδίων, που θα ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής.
Διπλωματική κινητοποίηση για τη διεθνοποίηση των ελληνοκυπριακών θέσεων και την απομόνωση της Τουρκίας.
Η κρίση Ισραήλ - Χαμάς μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Ελλάδας και της Κύπρου. Η αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας απαιτεί στρατηγική σκέψη, ταχύτητα στις αποφάσεις και ενότητα στον σχεδιασμό.