Η μάχη Δαβίδ εναντίον Γολιάθ: Η αναδυόμενη απειλή των μικρών και φτηνών drones και η αντιμετώπισή τους

Μπάμπης Παπασπύρος

Η σύγχρονη μορφή του πολέμου και των συγκρούσεων έχει αλλάξει ριζικά με την αναδυόμενη απειλή των μικρών και οικονομικά προσιτών drones, τα οποία έχουν μετατρέψει την τακτική και στρατηγική της μάχης. Ένοπλες δυνάμεις και παραστρατιωτικές-τρομοκρατικές ομάδες, όπως οι Χούτι και η Χεζμπολάχ, αλλά και πιο εξελιγμένες δυνάμεις όπως οι Ουκρανοί στον πόλεμο με τη Ρωσία, χρησιμοποιούν μαζικά drones που συνδυάζουν απλότητα, ευελιξία και χαμηλό κόστος. Η εξέλιξη αυτή θυμίζει την κλασική βιβλική ιστορία του Δαβίδ και του Γολιάθ, όπου ο φαινομενικά αδύναμος αντιμετωπίζει τον πανίσχυρο αντίπαλο με απλότητα και στρατηγική.

Η απειλή από τα μικρά και φτηνά drones
Τα μικρά drones, συχνά ερασιτεχνικού τύπου ή με μικρές τροποποιήσεις, προσφέρουν δυνατότητες που παλαιότερα απαιτούσαν πολύ μεγαλύτερα και ακριβότερα συστήματα. Εξοπλισμένα με κάμερες ή ακόμα και εκρηκτικά, μπορούν να διεισδύσουν σε εχθρικές θέσεις, να παρακολουθούν, να πραγματοποιούν επιθέσεις ακριβείας ή ακόμα και να παρενοχλούν στρατεύματα και υποδομές.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα drones των Χούτι έχουν χρησιμοποιηθεί με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα κατά Σαουδαραβικών εγκαταστάσεων πετρελαίου, προκαλώντας τεράστιες ζημιές με πολύ μικρό κόστος. Παράλληλα, στον πόλεμο της Ουκρανίας, τα drones χρησιμοποιούνται τόσο από τους Ουκρανούς όσο και από τους Ρώσους, με συστήματα χαμηλού κόστους να παίζουν αποφασιστικό ρόλο στις μάχες, προσφέροντας πληροφορίες για τη θέση του εχθρού ή αναλαμβάνοντας μικρές επιθέσεις κατά θέσεων πυροβολικού και οχημάτων.
Το οικονομικό αδιέξοδο των συμβατικών συστημάτων αντιμετώπισης
Το πρόβλημα που αναδύεται είναι το οικονομικό. Η χρήση συμβατικών συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας ή αντιαεροπορικών συστημάτων, όπως οι πύραυλοι Patriot ή Iron Dome, για την κατάρριψη drones κόστους λίγων χιλιάδων δολαρίων είναι ασύμφορη. Τα βλήματα αυτών των συστημάτων κοστίζουν εκατομμύρια δολάρια, και κάθε επίθεση με φθηνά drones οδηγεί σε οικονομική αφαίμαξη των αμυνόμενων.
Για παράδειγμα, στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, στρατιωτικές δυνάμεις αναγκάζονται να χρησιμοποιούν πολύτιμα και ακριβά πυραυλικά συστήματα για να αντιμετωπίσουν έναν μεγάλο αριθμό χαμηλού κόστους drones. Αυτή η ανισορροπία κόστους μεταξύ επιθετικών και αμυντικών συστημάτων δημιουργεί ένα οικονομικό δίλημμα για τις ανεπτυγμένες χώρες που προσπαθούν να διασφαλίσουν την άμυνά τους χωρίς να καταστρέφουν τον προϋπολογισμό τους.
Τα συστήματα anti-drone και οι προκλήσεις τους
Η ανάγκη για φθηνότερα και πιο αποτελεσματικά συστήματα anti-drone γίνεται πλέον επιτακτική. Υπάρχουν νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται, όπως τα λέιζερ, οι παρεμβολείς (jammers) και τα συστήματα μικροκυμάτων, τα οποία στοχεύουν στην εξουδετέρωση των drones είτε καταστρέφοντάς τα ,είτε παρεμβάλοντας τα ηλεκτρονικά τους συστήματα. Ωστόσο, ακόμα και αυτά τα συστήματα έχουν τις προκλήσεις τους, καθώς η ανάπτυξη τεχνολογίας μικρών, αυτόνομων ή μη εξαρτώμενων από ραδιοσυχνότητες drones κάνει τη διαδικασία ανίχνευσης και κατάρριψης πιο δύσκολη.
Για παράδειγμα, τα λέιζερ μπορούν να προσφέρουν ένα φθηνό μέσο εξουδετέρωσης, αλλά απαιτούν μεγάλης ακρίβειας στόχευση και είναι αποτελεσματικά μόνο σε μικρές αποστάσεις. Παράλληλα, τα ηλεκτρονικά παρεμβολικά συστήματα μπορούν να διαταράξουν τα σήματα GPS και τα τηλεχειριστήρια των drones, αλλά πολλά drones που αναπτύσσονται πλέον είναι αυτόνομα ή έχουν ενσωματωμένα συστήματα αναγνώρισης και αποφυγής τέτοιων παρεμβολών.
Τα «μαθήματα» από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιθέσεις στη Μέση Ανατολή
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επιθέσεις των Χούτι και της Χεζμπολάχ ανέδειξαν τη στρατηγική σημασία των φτηνών drones. Αυτές οι μικρές ιπτάμενες πλατφόρμες, αν και απλές, έχουν την ικανότητα να προσφέρουν τεράστια τακτικά πλεονεκτήματα, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται σε μεγάλους αριθμούς και σε συνδυασμό με άλλες τεχνολογίες, όπως τα δίκτυα αισθητήρων και οι δορυφορικές επικοινωνίες.
Τα «μαθήματα» που αντλούνται από αυτές τις συγκρούσεις είναι ξεκάθαρα:
Ασύμμετρο κόστος: Η οικονομική ανισορροπία μεταξύ των επιτιθέμενων με φτηνά drones και των αμυνόμενων που χρησιμοποιούν ακριβά βλήματα αντιπυραυλικής άμυνας είναι τεράστια. Πρέπει να αναπτυχθούν φθηνότερες λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής.
Αναδυόμενες τεχνολογίες: Τα νέα συστήματα anti-drone, όπως τα λέιζερ, τα συστήματα μικροκυμάτων και οι ηλεκτρονικές παρεμβολές, αποτελούν το μέλλον, αλλά πρέπει να βελτιωθούν για να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες απαιτήσεις της μάχης.
Αυτοματοποίηση και τεχνητή νοημοσύνη: Τα drones γίνονται όλο και πιο αυτόνομα και αυτό προσθέτει νέες διαστάσεις στην ασύμμετρη μάχη. Τα συστήματα άμυνας πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίζουν και να καταρρίπτουν drones που δεν εξαρτώνται από ανθρώπινο έλεγχο.
Το μέλλον της μάχης Δαβίδ εναντίον Γολιάθ
Η μάχη μεταξύ μικρών, φτηνών drones και των σύγχρονων αντιαεροπορικών συστημάτων αποτελεί πλέον μια «μάχη Δαβίδ εναντίον Γολιάθ». Ο «Δαβίδ» σε αυτή την περίπτωση δεν είναι ένας μόνο μαχητής, αλλά ένας συνδυασμός απλής τεχνολογίας και στρατηγικής σκέψης που καταφέρνει να προκαλέσει δυσανάλογες ζημιές στον ισχυρότερο αντίπαλο, τον «Γολιάθ».
Το μέλλον των πολέμων φαίνεται πως θα χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο από τέτοιες ασύμμετρες τακτικές, όπου η ευρηματικότητα και η ταχύτητα προσαρμογής θα υπερτερούν της απλής τεχνολογικής υπεροχής. Οι στρατοί που θα επικεντρωθούν στην ανάπτυξη αποτελεσματικών, φθηνών και ευέλικτων συστημάτων άμυνας, καθώς και σε λύσεις που μπορούν να διαχειριστούν τακτικές μικρής κλίμακας, θα έχουν το πλεονέκτημα στις μελλοντικές συγκρούσεις