Στρατηγικές Χειραγώγησης μέσω των ΜΜΕ και η εφαρμογή τους στην Ελληνική κοινωνία

Του Απόστολου Παπαπαρίση

 

Κυκλοφορεί από τα μέσα Δεκεμβρίου στο διαδίκτυο μία λίστα με τις πιο κοινές και αποτελεσματικές στρατηγικές χειραγώγησης του πληθυσμού μέσω των ΜΜΕ. Οι γνώμες διίστανται ως προς το ποιος συνέταξε τον κατάλογο αυτό. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι η λίστα γράφτηκε από τον Noam Chomsky (Αμερικάνο γλωσσολόγο, φιλόσοφο, γνωστικό επιστήμονα και πολιτικό ακτιβιστή), ενώ κάποιοι από τον Jean Bricmont (Βέλγο θεωρητικό φυσικό και φιλόσοφο της επιστήμης). 

Ας δούμε όμως, χρησιμοποιώντας την απλή λογική, πως σχεδόν το σύνολο της λίστας των στρατηγικών χειραγώγησης εφαρμόζεται στην Ελληνική κοινωνία μέσω των ΜΜΕ.

Η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής. Με λίγα λόγια η τέχνη να διατηρείς την προσοχή του λαού αποσπασμένη, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμάλωτη θεμάτων που δεν έχουν καμία ή ολίγη σημασία. Να διατηρείς το λαό απασχολημένο, τόσο πολύ ώστε να μην έχει καθόλου χρόνο για να σκεφτεί. Το ρόλο αυτό ανέλαβε το Νο2 της κυβέρνησης του ΔΝΤ, που αφού υποστήριξε ότι «μαζί τα φάγαμε» χαρακτήρισε τα μεν στελέχη του ΣΞ και των ΣΑ «αντιπαραγωγικούς», τα παιδιά των ψηφοφόρων του «κοπρίτες», τους αναγνώστες συγκεκριμένης εφημερίδας «ζώα», στρέφοντας τα φώτα της επικαιρότητας πάνω του, αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη από τα σοβαρά και τα ουσιώδη.

Η δημιουργία προβλημάτων και μετά προσφορά λύσεων. Αυτή η μέθοδος καλείται επίσης «πρόβλημα – αντίδραση – λύση». Δημιουργείς ένα πρόβλημα, για να υπάρξει μια κάποια αντίδραση από τον κόσμο, με σκοπό αυτός ο ίδιος να ορίσει τα μέτρα που η εξουσία θέλει να τον κάνει να δεχτεί. Π.χ. δημιουργείς μία οικονομική κρίση (διόγκωση ελλείμματος με αύξηση των εξόδων και μείωση των εσόδων) ώστε να γίνει αποδεκτή ως αναγκαίο κακό η υποχώρηση των κοινωνικών δικαιωμάτων (προσφέρεται ως αναγκαία η λύση της προσφυγής στο ΔΝΤ για να …αποφύγουμε την επερχόμενη χρεωκοπία).

Η στρατηγική της σταδιακής εφαρμογής. Για να γίνουν αποδεκτά τα διάφορα απαράδεκτα μέτρα, αρκεί η σταδιακή εφαρμογή τους. Μέτρα που φέρνουν μαζική ανεργία, μισθούς και συντάξεις που δεν εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα θα είχαν προκαλέσει επανάσταση αν είχαν εφαρμοστεί μονομιάς. Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση του ΔΝΤ έχει πάρει, σταδιακά, πολλά επαίσχυντα μέτρα. Ξεκινήσαμε με αύξηση έμμεσων φόρων, ακολούθησαν οι μειώσεις σε μισθούς, μειώθηκε ή περικόπηκε ο 13^ος και ο 14^ος μισθός, μειώθηκαν οι συντάξεις, αυξήθηκαν και πάλι οι έμμεσοι φόροι, …ρυθμίστηκε το ασφαλιστικό και ακολουθούν το ενιαίο μισθολόγιο, μειώσεις μερισμάτων, νέοι φόροι κλπ. Και ο κ. Παπακωνσταντίνου ακόμα παραιτείται που χρειάστηκε να πάρει κι άλλα μέτρα.

Η στρατηγική της αναβολής. Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσουν ως «επώδυνη και αναγκαία», εξασφαλίζοντας τη συγκατάβαση του λαού τη δεδομένη χρονική στιγμή και εφαρμόζοντάς τη στο μέλλον. Αυτό δίνει περισσότερο χρόνο στο κοινό να συνηθίσει στην ιδέα των αλλαγών και να τις αποδεχτεί με παραίτηση όταν φτάσει το πλήρωμα του χρόνου. Τα ΜΜΕ μας βομβάρδιζαν τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ με τα «η ελληνική οικονομία είναι υπό πτώχευση», «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε», «το δημοσιονομικό αδιέξοδο της χώρας απειλεί την εθνική μας κυριαρχία» δημιουργώντας μας την αίσθηση του επώδυνου ώστε η απόφαση για παραχώρηση της εξουσίας στο ΔΝΤ να θεωρείται αναγκαίο κακό. Επίσης γινόμασταν κατά κόρον μάρτυρες των πληροφοριών για μειώσεις μισθών, περικοπές δώρων, κατόπιν των διαψεύσεων και στη συνέχεια τη σταδιακή εφαρμογή των «χωνεμένων» πλέον μέτρων.

Πολύ περισσότερη χρήση του συναισθήματος παρά της λογικής. Η χρήση του συναισθήματος είναι μια κλασική τεχνική προκειμένου να επιτευχθεί βραχυκύκλωμα στη λογική ανάλυση και στην κριτική σκέψη των ατόμων. Το περίλυπο ύφος και η συντριβή των κυβερνώντων «θεατρίνων» όταν μας ανακοινώνουν τα μέτρα είναι κλασσικό παράδειγμα προσπάθειας επηρεασμού της κρίσης και της σκέψης του λαού.

Η ενίσχυση της αυτοενοχής. Κάντε τα άτομα να πιστέψουν ότι αυτά και μόνον αυτά είναι ένοχα για την κακοτυχία τους, εξαιτίας της ανεπάρκειας της νοημοσύνης τους, των ικανοτήτων ή των προσπαθειών τους. Έτσι, τα άτομα αντί να εξεγείρονται ενάντια στο οικονομικό σύστημα, υποτιμούν τους εαυτούς τους και νιώθουν ενοχές, κάτι που δημιουργεί μια γενικευμένη κατάσταση κατάθλιψης, της οποίας απόρροια είναι η αναστολή της δράσης… Και χωρίς δράση, δεν υπάρχει επανάσταση. Το «μαζί τα φάγαμε» είναι ή δεν είναι η απόλυτη εφαρμογή της στρατηγικής αυτής προκειμένου η κοινωνία να αποδεχτεί χωρίς αντίσταση και αδιαμαρτύρητα τα επώδυνα μέτρα.

Το σύστημα γνωρίζει τα άτομα καλύτερα από ότι αυτά γνωρίζουν τους εαυτούς τους. Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, η ταχεία πρόοδος της επιστήμης έχει δημιουργήσει ένα αυξανόμενο κενό μεταξύ των γνώσεων του κοινού και εκείνων που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες ελίτ. Το σύστημα έχει καταφέρει να γνωρίζει καλύτερα τον «μέσο άνθρωπο» απ’ ό,τι αυτός γνωρίζει τον εαυτό του. Έτσι εξηγείται που ο Έλληνας μετά από τόσα ψέματα και τόσες επιθέσεις στην τσέπη του αλλά και στην αξιοπρέπεια του, δεν αντιδρά. Μας έχουν μελετήσει. Ο χρόνος θα δείξει πόσο καλά το έχουν πράξει. Ο Χάρρυ Κλυνν, σε πρόσφατη συνέντευξη του δήλωσε μεταξύ άλλων. «Ο Ελληνικός λαός, μπορεί να αργεί, αλλά δεν δέχεται τέτοιου είδους σκλαβιές. Προβλέπω ότι πολύ σύντομα θα έχουμε κοινωνικές εκρήξεις που δεν φανταζόμαστε. …. Ο Παπανδρέου είναι υπάλληλος των αμερικανών και του ΔΝΤ και δεν ξέρω πώς θα μπορέσει να διαφύγει. Βέβαια όλα έχουν ρυθμιστεί και η διαφυγή του, εάν γίνει η κοινωνική έκρηξη, είναι δεδομένη, αλλά να δούμε τι θα γίνει με αυτούς που θα αφήσει πίσω του γιατί τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο θέλουν να τα παρουσιάζουν κάποιοι νταβατζήδες του Τύπου».