Παγκόσμια ήμερα του νερού σήμερα – Το πολυτιμότερο αγαθό

Γαμβρούδης Χ. Χρήστος

Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης

Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος

    Η βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων γίνεται ολοένα και περισσότερο σύνθετη λόγω της πεπερασμένης διάθεσης τους, λόγω της κατάχρησης και κακοδιαχείρισης τους, που έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της διαθεσιμότητας τους. 

       Τα προβλήματα που συνδέονται με τους υδατικούς πόρους και τη χρήση τους (υγεία, βιομηχανία, αγροτική παραγωγή, τουρισμός, οικονομική ανάπτυξη κ.α.) σε συνδυασμό με τις γενικότερες περιβαλλοντικές πιέσεις που προέρχονται από τη πληθυσμιακή αύξηση (μεγαλύτερες απαιτήσεις για άρδευση και μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό παγκοσμίως, έντονες και απρόβλεπτες κλιματολογικές αλλαγές), οξύνονται από την όλο ένα και μεγαλύτερη απαίτηση σε νερό. Ο ανταγωνισμός αυτός είναι εντονότερος στις ξηρές και ημίξηρες περιοχές, όπου η έλλειψη νερού ήταν και εξακολουθεί να είναι ακόμη, ένα φαινόμενο που παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων. 

     Η μακροχρόνια ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων, ορίζει μια σημαντική πρόκληση για την παγκόσμια κοινότητα και μπορεί να ενισχύσει τη χάραξη διεθνούς πολιτικής και διπλωματίας. Η ανάπτυξη αποδοτικών σχεδίων διαχείρισης τόσο των θαλάσσιων τόσο και των εσωτερικών υδάτων είναι κρίσιμη για την επιβίωση μας και πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Δεδομένων των πολυάριθμων και αυξανόμενων πιέσεων στους υδατικούς πόρους, είναι ζωτικής σημασίας η ύπαρξη αποτελεσματικών θεσμικών οργάνων και μέτρων που θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα προβλήματα και θα βοηθήσουν στην εξασφάλιση αυτών των πόρων για τις επόμενες γενεές.

     Η Ελλάδα παρά τον φυσικό της πλούτο σε υδατικούς πόρους και την καλή, σε γενικές γραμμές, ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων παρουσιάζει συχνά προβλήματα διαθεσιμότητας νερού σε πολλές περιοχές λόγω της άνισης κατανομής των πόρων και λόγω της έντονης μορφολογίας του εδάφους. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, σήμερα μόνο το 25% των επιφανειακών υδάτων αξιοποιείται, επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη ότι δεν τίθεται πρόβλημα επάρκειας υδατικών πόρων, αλλά πρόβλημα πολιτικής διαχείρισης τους.

      Σήμερα στην Ελλάδα παρατηρείται μια πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, χρηστών και φορέων, που εμπλέκονται στη διαχείριση των υδατικών πόρων. Το νομικό και θεσμικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από πολυνομία, έλλειψη συντονισμού μεταξύ των συναρμόδιων φορέων και έλλειψη μακροχρόνιου σχεδιασμού με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται μια ορθολογική ολοκληρωμένη και ενιαία πολιτική διαχείρισης, αλλά μια αποσπασματική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η σπατάλη χρηματικών αλλά και υδατικών πόρων έρχεται ως φυσική συνέπεια της απουσίας συνολικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης. Η Ελλάδα είναι μικρή σε έκταση (132.000 km²) με έντονο ανάγλυφο, περιορισμένη ενδοχώρα και μεγάλο ανάπτυγμα ακτών. Παρατηρείται μια πολυδιάσπαση του χώρου σε μικρές λεκάνες απορροής, καθεμία από τις οποίες έχει διαφορετικά προβλήματα και επομένως απαιτεί διαφορετική διαχειριστική πολιτική. 

  

     Η έλλειψη οποιασδήποτε ορθολογιστικής διαχείρισης των υδατικών πόρων είναι ένα πρόβλημα που αφορά όλη την Ελλάδα, και κυρίως τα νησιά του Αιγαίου όπου το πρόβλημα εμφανίζεται ιδιαίτερα διογκωμένο και απαιτεί άμεση προσοχή. Παράγοντες όπως γεωγραφική θέση, πληθυσμός, τουρισμός, γεωλογική δομή και περιορισμένες βροχοπτώσεις επιδεινώνουν την κατάσταση. Χιλιάδες γεωτρήσεις (νόμιμες και μη) υπεραντλούν τους υπόγειους υδατικούς πόρους με άμεσες επιπτώσεις τη διαταραχή του υδατικού ισοζυγίου, με ιδιαίτερα μεγάλες πτώσεις της στάθμης στους υδροφορείς, την επέκταση του φαινομένου  της υφαλμύρινσης των παράκτιων υδροφορέων και τη ρύπανση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων από λιπάσματα, βιομηχανικά και αστικά λύματα κλπ. Η εκμετάλλευση των υπόγειων νερών στη χώρα μας υπερβαίνει τη δυνατότητα ανανέωσής τους από τις βροχοπτώσεις και τις απορροές. Τα τελευταία χρόνια οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών είναι περισσότερο εμφανείς λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και γενικότερα εμφανίζεται μια ευρύτερη αποσταθεροποίηση του κλίματος, που έχει οδηγήσει από τη μια σε μεγάλες περιόδους ανομβρίας και από την άλλη σε βροχοπτώσεις ακραίας έντασης. 

Πηγή : ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ